Kéo xuống để xem hoặc tải về!
9. Cấu tạo và tính chất của cơ
I. Mục tiêu:
1. Kiến thức:
– Mô tả được cấu tạo của một bắp cơ.
– Nêu mối quan hệ giữa cơ và xương trong sự vận động.
2. Năng lực
– Phát triển các năng lực chung và năng lực chuyên biệt
N¨ng lùc chung N¨ng lùc chuyªn biÖt
– Năng lực phát hiện vấn đề
– Năng lực giao tiếp
– Năng lực hợp tác
– Năng lực tự học
– N¨ng lùc sö dông CNTT vµ TT – Năng lực kiến thức sinh học
– Năng lực thực nghiệm
– Năng lực nghiên cứu khoa học
3. Về phẩm chất
Giúp học sinh rèn luyện bản thân phát triển các phẩm chất tốt đẹp: yêu nước, nhân ái, chăm chỉ, trung thực, trách nhiệm.
II. Thiết bị dạy học và học liệu
* GV:
– Tranh hình 9.1, 9.2, 9.3, 9.4 SGK
– Hai xương đùi ếch, panh, đèn cồn, cốc nước lã, cốc đựng dung dịch axit HCl 10%.
* HS:
– Đã nghiên cứu bài mới trước.
III. Tổ chức hoạt động dạy và học
1. Ổn định tổ chức lớp
2. Kiểm tra miệng
1/ Trình bày cấu tạo và chức năng của xương dài?
2/ Nêu thành phần hoá học và tính chất của xương?
3. Tiến trình dạy học
HOẠT ĐỘNG GV HOẠT ĐỘNG HS Nội dung bài học
HOẠT ĐỘNG 1: Xác định vấn đề/Nhiệm vụ học tập/Mở đầu
Mục tiêu: HS biết được các nội dung cơ bản của bài học cần đạt được, tạo tâm thế cho học sinh đi vào tìm hiểu bài mới.
Phương pháp dạy học: Dạy học nhóm, phương pháp giải quyết vấn đề, phương pháp vấn đáp tìm tòi, phương pháp trực quan, phương pháp thuyết trình.
Định hướng phát triển năng lực: Năng lực tự học, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực kiến thức sinh học.
– GV yêu cầu HS thảo luận theo nhóm (2 HS) để thực hiện nhiệm vụ sau:
+ Bắp cơ của chúng ta cấu tạo như thế nào?
+ Sự co cơ có ý nghĩa gì cho cơ thể?
+ Vì sao có người bị chuột rút khi chạy hoặc bơi? – HS thảo luận và đưa ra nhận xét.
– Bằng hiểu biết của mình, HS thảo luận để trả lời.
HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức
HOẠT ĐỘNG 2.1: Tìm hiểu cấu tạo bắp cơ và tế bào cơ
(Khuyến khích học sinh tự học)
Mục tiêu: Mô tả được cấu tạo của một bắp cơ và tế bào cơ.
Phương pháp dạy học: Dạy học nhóm, phương pháp vấn đáp tìm tòi, phương pháp thuyết trình.
Định hướng phát triển năng lực: Năng lực tự học, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ.
– Hs quan sát tranh và lắng nghe giáo viên nói, ghi nhớ kiến thức.
=> Đại diện hoc sinh lên bảng chỉ trên tranh vẽ. I. Cấu tạo của bắp cơ và tế bào cơ
(Khuyến khích học sinh tự học)
HOẠT ĐỘNG 2.2: Tìm hiểu tính chất của cơ
Mục tiêu: Hiểu được tính chất của cơ và cơ chế co cơ.
Phương pháp dạy học: Dạy học nhóm, phương pháp giải quyết vấn đề, phương pháp vấn đáp tìm tòi, phương pháp trực quan.
Định hướng phát triển năng lực: Năng lực tự học, năng lực giao tiếp, năng lực quan sát, năng lực sử dụng ngôn ngữ.
– GV biểu diễn thí nghiệm, yêu cầu HS quan sát và cho biết kết quả thí nghiệm SGK, trả lời câu hỏi lệnh SGK.
– GV:
+ Vì sao cơ co được?
+ Tại sao khi cơ co, bắp cơ ngắn lại?
– Tính chất của cơ là sự co và dãn cơ.
– Cơ co theo nhịp gồm 3 pha:
+ Pha tiềm tàng
+ Pha co: Co ngắn lại và sinh công
+ Pha dãn: trở lại trạng thái ban đầu (Cơ phục hồi)
– Cơ co chịu ảnh hưởng của hệ thần kinh
HOẠT ĐỘNG 2.3: Ý nghĩa của hoạt động co cơ
Mục tiêu: Hiểu được ý nghĩa của hoạt động co cơ
Phương pháp dạy học: Dạy học nhóm, phương pháp giải quyết vấn đề, phương pháp vấn đáp tìm tòi, phương pháp trực quan.
Định hướng phát triển năng lực: Năng lực tự học, năng lực giao tiếp, năng lực quan sát, năng lực sử dụng ngôn ngữ.
– GV hỏi:
Sự co cơ có ý nghĩa như thế nào?
– GV có thể gợi ý:
+ Sự co cơ có tác dụng gì?
+ Phân tích sự phối hợp hoạt động co dãn của cơ hai đầu (Cơ gấp) và cơ 3 đầu (Cơ duỗi) ở cánh tay?
– GV bổ sung, kết luận:
– HS nghiên cứu thông tin SGK, nội dung phần 2 quan sát hình 9.4 trao đổi nhóm thống nhất ý kiến.
– Đại diện nhóm trình bày, nhóm khác nhận xét, bổ sung.
III. Ý nghĩa của hoạt động co cơ
Kết luận:
– Cơ co giúp xương cử động, cơ thể vận động và lao động.
– Trong cơ thể luôn có sự phối hợp hoạt động của các nhóm cơ.
HOẠT ĐỘNG 3: Hoạt động luyện tập (10')
Mục tiêu: Luyện tập củng cố nội dung bài học
Phương pháp dạy học: Dạy học nhóm; dạy học nêu và giải quyết vấn đề; phương pháp thuyết trình; sử dụng đồ dung trực quan
Định hướng phát triển năng lực: Năng lực thực nghiệm, năng lực quan sát, năng lực sáng tạo, năng lực trao đổi. Phẩm chất tự tin, tự lập, giao tiếp.
Câu 1. Cơ thể người có khoảng bao nhiêu cơ ?
A. 400 cơ B. 600 cơ C. 800 cơ D. 500 cơ
Câu 2. Chọn từ thích hợp để điền vào dấu ba chấm trong câu sau : Mỗi … là một tế bào cơ.
A. bó cơ B. tơ cơ C. tiết cơ D. sợi cơ
Câu 3. Khi nói về cơ chế co cơ, nhận định nào sau đây là đúng ?
A. Khi cơ co, tơ cơ dày xuyên sâu vào vùng phân bố của tơ cơ mảnh làm cho tế bào cơ ngắn lại.
B. Khi cơ co, tơ cơ dày xuyên sâu vào vùng phân bố của tơ cơ mảnh làm cho tế bào cơ dài ra.
C. Khi cơ co, tơ cơ mảnh xuyên sâu vào vùng phân bố của tơ cơ dày làm cho tế bào cơ dài ra.
D. Khi cơ co, tơ cơ mảnh xuyên sâu vào vùng phân bố của tơ cơ dày làm cho tế bào cơ ngắn lại.
Câu 4. Bắp cơ vân có hình dạng như thế nào ?
A. Hình cầu B. Hình trụ C. Hình đĩa D. Hình thoi
Câu 5. Cơ có hai tính chất cơ bản, đó là
A. co và dãn. B. gấp và duỗi. C. phồng và xẹp. D. kéo và đẩy.
Câu 6. Trong tế bào cơ, tiết cơ là
A. phần tơ cơ nằm trong một tấm Z
B. phần tơ cơ nằm liền sát hai bên một tấm Z.
C. phần tơ cơ nằm giữa hai tấm Z.
D. phần tơ cơ nằm trong một tế bào cơ (sợi cơ).
Câu 7. Cơ sẽ bị duỗi tối đa trong trường hợp nào dưới đây ?
A. Mỏi cơ B. Liệt cơ C. Viêm cơ D. Xơ cơ
Câu 8. Trong cử động gập cánh tay, các cơ ở hai bên cánh tay sẽ
A. co duỗi ngẫu nhiên. B. co duỗi đối kháng.
C. cùng co. D. cùng duỗi
Câu 9. Tơ cơ gồm có mấy loại ?
A. 3 B. 4 C. 2 D. 5
Câu 10. Trong sợi cơ, các loại tơ cơ sắp xếp như thế nào ?
A. Xếp song song và xen kẽ nhau B. Xếp nối tiếp nhau
C. Xếp chồng gối lên nhau D. Xếp vuông góc với nha
HOẠT ĐỘNG 4: Hoạt động vận dụng (8’)
Mục tiêu: Vận dụng làm bài tập
Phương pháp dạy học: Dạy học nhóm, phương pháp giải quyết vấn đề, phương pháp vấn đáp tìm tòi, phương pháp trực quan, phương pháp thuyết trình.
Định hướng phát triển năng lực: Năng lực tự học, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực kiến thức sinh học.
– GV yêu cầu HS suy nghĩ trả lời câu hỏi 1,2,3 SGK trang 33.
– HS xem lại kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi.
HOẠT ĐỘNG 5: Hoạt động tìm tòi và mở rộng (2’)
Mục tiêu: Tìm tòi và mở rộng kiến thức, khái quát lại toàn bộ nội dung kiến thức đã học
Phương pháp dạy học: Dạy học nhóm, phương pháp giải quyết vấn đề, phương pháp vấn đáp tìm tòi, phương pháp trực quan, phương pháp thuyết trình.
Định hướng phát triển năng lực: Năng lực tự học, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực kiến thức sinh học.
GV yêu cầu mỗi HS trả lời các câu hỏi sau:
+ Câu 3 SGK tr31?
+ Vì sao người già bị gãy xương thì nguy hiểm hơn người ở tuổi vị thành niên?
+ Khi ngủ chiều cao của ta tăng thêm có đúng không? Giải thích?
+ Vì sao trong một ngày chiều cao có thể thay đổi?
HS ghi lại câu hỏi vào vở bài tập rồi nghiên cứu trả lời.
IV. Tổng kết và hướng dẫn tự học ở nhà
1. Tổng kết
Tính chất của cơ là co và dãn. Cơ thường bám vào hai xương qua khớp nên khi cơ co làm xương cử động dẫn đến sự vận động của cơ thể. Mỗi bắp cơ gồm nhiều bó cơ, mỗi bó cơ gồm nhiều tế bào cơ. Tế bào cơ được cấu tạo từ các tơ cơ gồm tơ cơ mảnh và tơ cơ dày. Khi tơ cơ mảnh xuyên sâu vào vùng phân bố của tơ cơ dày làm tế bào cơ ngắn lại, đó là sự co cơ.
2. Hướng dẫn tự học ở nhà
– Học thuộc bài.
– Nghiên cứu bài mới: “ Hoạt động của cơ ”.
