Kéo xuống để xem hoặc tải về!
6 Lực ma sát
I. MỤC TIÊU:
1. Kiến thức:
Nhận biết được một loại lực cơ học nữa đó là lực ma sát. Bước đầu phân tích được sự xuất hiện của các loại ma sát trượt, lăn, nghỉ.
2. Kĩ năng:
– Làm được TN để phát hiện ra lực ma sát nghỉ.
3. Thái độ:
– Trung thực, kiên trì, hợp tác trong hoạt động nhóm.
– Cẩn thận, có ý thức hợp tác làm việc trong nhóm.
4. Năng lực:
– Năng lực tự học: đọc tài liệu, ghi chép cá nhân.
– Năng lực nêu và giải quyết vấn đề.
– Năng lực hợp tác nhóm: Thảo luận và phản biện.
– Năng lực trình bày và trao đổi thông tin trước lớp.
II. CHUẨN BỊ:
1. Giáo viên:
– Kế hoạch bài học.
– Học liệu:
1 lực kế, 1 miếng gỗ, 1 quả cân.
2. Học sinh:
Mỗi nhóm: 1 lực kế, 1 miếng gỗ, 1 quả cân.
III. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC:
1. Mô tả phương pháp và kĩ thuật thực hiện các chuỗi hoạt động trong bài học:
Tên hoạt động Phương pháp thực hiện Kĩ thuật dạy học
A. Hoạt động khởi động – Dạy học hợp tác – Kĩ thuật học tập hợp tác
B. Hoạt động hình thành kiến thức – Dạy học theo nhóm
– Dạy học nêu vấn đề và giải quyết vấn đề. – Kĩ thuật đặt câu hỏi
– Kĩ thuật học tập hợp tác
C. Hoạt động luyện tập – Dạy học nêu vấn đề và giải quyết vấn đề.
– Dạy học theo nhóm – Kĩ thuật đặt câu hỏi
– Kĩ thuật học tập hợp tác.
D. Hoạt động vận dụng – Dạy học nêu vấn đề và giải quyết vấn đề. – Kĩ thuật đặt câu hỏi
E. Hoạt động tìm tòi, mở rộng – Dạy học nêu vấn đề và giải quyết vấn đề – Kĩ thuật đặt câu hỏi
2. Tổ chức các hoạt động
Tiến trình hoạt động
Hoạt động của giáo viên và học sinh Nội dung
A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG (8 phút)
1. Mục tiêu:
Tạo hứng thú cho HS trong học tập, tạo sự tò mò cần thiết của tiết học.
Tổ chức tình huống học tập.
2. Phương pháp thực hiện:
– Hoạt động cá nhân, chung cả lớp:
3. Sản phẩm hoạt động:
4. Phương án kiểm tra, đánh giá:
– Học sinh đánh giá.
– Giáo viên đánh giá.
5. Tiến trình hoạt động:
*Chuyển giao nhiệm vụ
-> Xuất phát từ tình huống có vấn đề:
– Giáo viên yêu cầu:
+ Thế nào là hai lực cân bằng? Cho ví dụ.
+ Nêu 2 ví dụ minh họa về mọi vật đều có quán tính.
+ Làm bài tập 5.3; 5.5/SBT.
– Học sinh tiếp nhận:
*Thực hiện nhiệm vụ:
– Học sinh: Trả lời theo yêu cầu.
– Giáo viên:
– Dự kiến sản phẩm:
5.3: Câu D.
5.5: Quả cầu đứng yên vì chịu tác dụng của hai lực cân bằng nhau, trọng lực P cân bằng với sức căng T.
*Báo cáo kết quả:
*Đánh giá kết quả:
– Học sinh nhận xét, bổ sung, đánh giá:
– Giáo viên nhận xét, đánh giá:
->Giáo viên gieo vấn đề cần tìm hiểu trong bài học:
+ Tại sao khi phanh xe ô tô gấp thì xe không dừng lại ngay. HS: vì có quán tính.
+ Khi đó tại sao mặt đường lại bị chấy xém thành vệt dài?
+ HS do bánh xe cọ xát xuống mặt đường.
+ Vậy lúc này giữa mặt đường và bánh xe lúc này xuất hiện 1 lực, đó là lực ma sát.
->Giáo viên nêu mục tiêu bài học:
Lực ma sát xuất hiện những khi nào, chúng có lợi hay có hại chúng ta cùng nghiên cứu bài học hôm nay.
B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
Hoạt động 1: Khi nào có lực ma sát. (12 phút)
1. Mục tiêu:
Bước đầu phân tích được sự xuất hiện của các loại ma sát trượt, lăn, nghỉ.
2. Phương thức thực hiện:
– Hoạt động cá nhân, nhóm: Nghiên cứu tài liệu, quan sát thực nghiệm.
– Hoạt động chung cả lớp.
3. Sản phẩm hoạt động:
– Phiếu học tập cá nhân:
– Phiếu học tập của nhóm: Trả lời: C1 – C4.
4. Phương án kiểm tra, đánh giá:
– Học sinh tự đánh giá.
– Học sinh đánh giá lẫn nhau.
– Giáo viên đánh giá.
5. Tiến trình hoạt động
*Chuyển giao nhiệm vụ:
– Giáo viên yêu cầu:
+ Cho HS nghiên cứu SGK.
+ Lực ma sát do má phanh ép vào vành bánh xe là lực ma sát gì?
+ Lực ma sát này xuất hiện khi nào?
+ Hãy lấy VD về lực ma sát này trong đời sống?
+ Tương tự, lực ma sát lăn xuất hiện khi nào? Cho ví dụ về lực ma sát lăn.
+ Trả lời câu hỏi C3, So sánh cường độ của lực ma sát trượt và lực ma sát lăn.
+ Lực ma sát nghỉ xuất hiện khi nào? Làm thí nghiệm như hình 6.2/sgk?
+ Mục đích xuất hiện của các lực ma sát này là gì?
– Học sinh tiếp nhận: Đọc SGK Trả lời: C1 – C4, tự tìm ví dụ.
*Thực hiện nhiệm vụ:
– Học sinh: Đọc sgk, trao đổi nhóm tìm câu trả lời C1 – C4. Các nhóm tiến hành tìm ví dụ và ghi từng yêu cầu vào bảng phụ.
Làm thí nghiệm hình 6.2/SGK.
Mục đích xuất hiện của các lực ma sát là để cản trở chuyển động của vật.
– Giáo viên: uốn nắn sửa chữa kịp thời sai xót của HS.
Cho HS quan sát hình 6.2 SGK
Yêu cầu HS làm TN theo nhóm như hình 6.2
Tại sao tác dụng lực kéo lên vật nhưng vật vẫn đứng yên?
Hãy tìm vài VD về lực ma sát nghỉ trong đời sống, kỹ thuật?
– Dự kiến sản phẩm: (bên cột nội dung)
HS: Vì lực kéo chưa đủ lớn để làm vật chuyển động.
– Ma sát giữa các bao xi măng với dây chuyền trong nhà máy sản xuất xi măng nhờ vậy mà bao xi măng có thể chuyển từ hệ thống này sang hệ thống khác. Nhờ lực ma sát nghỉ mà ta đi lại được.
*Báo cáo kết quả: (bên cột nội dung)
*Đánh giá kết quả:
– Học sinh nhận xét, bổ sung, đánh giá.
– Giáo viên nhận xét, đánh giá.
->Giáo viên chốt kiến thức và ghi bảng: GV hướng dẫn HS thảo luận cả lớp đi đến kết quả chung.
I/ Khi nào có lực ma sát?
1. Lực ma sát trượt:
Lực ma sát trượt sinh ra khi vật này trượt trên bề mặt vật khác.
C1. Ma sát giữa má phanh và vành bánh xe.
Ma sát giữa trục quạt với ổ trục.
2. Lực ma sát lăn:
Lực này sinh ra khi một vật lăn trên bề mặt vật kia.
C2.- Bánh xe và mặt đường.
– Các viên bi với trục.
C3. Hình a là ma sát trượt, hình b là ma sát lăn.
Độ lớn của lực ma sát lăn rất nhỏ so với lực ma sát trượt.
3. Lực ma sát nghỉ:
C4. Vì lực kéo chưa đủ lớn để làm vật chuyển động.
Lực cân bằng với lực kéo ở TN trên gọi là lực ma sát nghỉ.
Mục đích xuất hiện của các lực ma sát là để cản trở chuyển động của vật.
Hoạt động 2: Lực ma sát trong đời sống và kĩ thuật: (10 phút)
1. Mục tiêu: – Khẳng định, kết luận về các kết quả tác dụng của lực.
2. Phương thức thực hiện: có thể theo PP BTNB
– Hoạt động cá nhân, nhóm: thực nghiệm, nghiên cứu tài liệu.
– Hoạt động chung cả lớp.
3. Sản phẩm hoạt động:
– Phiếu học tập cá nhân:
– Phiếu học tập của nhóm: trả lời các câu C5-C7.
4. Phương án kiểm tra, đánh giá
– Học sinh tự đánh giá.
– Học sinh đánh giá lẫn nhau.
– Giáo viên đánh giá.
5. Tiến trình hoạt động
*Chuyển giao nhiệm vụ:
– Giáo viên yêu cầu:
+ Lực ma sát có lợi hay có hại?
+ Hãy nêu một số ví dụ về lực ma sát có hại?
+ Các biện pháp làm giảm lực ma sát?
+ Hãy nêu một số lực ma sát có ích?
+ Thảo luận trả lời C5, C6, C7?
– Học sinh tiếp nhận:
*Thực hiện nhiệm vụ:
– Học sinh: Đọc, nghe, theo dõi SGK để trả lời câu hỏi C5-C7.
– Giáo viên:
Theo dõi, hướng dẫn, uốn nắn khi HS gặp vướng mắc.
– Dự kiến sản phẩm:
Lực ma sát có lợi và có hại.
+ Lực ma sát có hại: Ma sát làm mòn giày ta đi, ma sát làm mòn líp của xe đạp …
Giảm ma sát bằng cách: Bôi trơn bằng dầu, mỡ.
+ Lực ma sát có lợi: giúp vặn ốc, mài dao, viết bảng …
*Báo cáo kết quả: trả lời câu hỏi C5-C7.
*Đánh giá kết quả:
– Học sinh nhận xét, bổ sung, đánh giá.
– Giáo viên nhận xét, đánh giá.
->Giáo viên chốt kiến thức và ghi bảng: II/ Lực ma sát trong đời sống và kĩ thuật:
1. Lực ma sát có thể có hại:
. Lực ma sát có thể có ích
C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP (10 phút)
1. Mục tiêu: Hệ thống hóa KT và làm một số BT.
2. Phương thức thực hiện:
– Hoạt động cá nhân, cặp đôi: Nghiên cứu tài liệu: C8, C9/SGK.
– Hoạt động chung cả lớp.
3. Sản phẩm hoạt động:
– Phiếu học tập cá nhân: Trả lời C8, C9/SGK và các yêu cầu của GV.
– Phiếu học tập của nhóm:
4. Phương án kiểm tra, đánh giá:
– Học sinh tự đánh giá.
– Học sinh đánh giá lẫn nhau.
– Giáo viên đánh giá.
5. Tiến trình hoạt động:
*Giáo viên chuyển giao nhiệm vụ:
– Giáo viên yêu cầu:
+ GV gọi 2 HS đọc ghi nhớ.
+ Cho HS lên bảng thực hiện theo yêu cầu C8.
+ Trả lời nội dung C9.
– Học sinh tiếp nhận: Nghiên cứu nội dung bài học để trả lời.
*Học sinh thực hiện nhiệm vụ:
– Học sinh: Thảo luận cặp đôi Nghiên cứu C8, C9 và ND bài học để trả lời.
– Giáo viên: Điều khiển lớp thảo luận theo cặp đôi.
– Dự kiến sản phẩm: (Cột nội dung)
*Báo cáo kết quả: (Cột nội dung)
*Đánh giá kết quả:
– Học sinh nhận xét, bổ sung, đánh giá.
– Giáo viên nhận xét, đánh giá.
->Giáo viên chốt kiến thức và ghi bảng: III/Vận dụng:
Ổ bi có tác dụng giảm lực ma sát. Nhờ sử dụng ổ bi nên nó làm giảm được lực ma sát khiến cho các máy móc họat động dễ dàng.
D-E. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG – TÌM TÒI, MỞ RỘNG (5 phút)
1. Mục tiêu:
HS vận dụng các kiến thức vừa học giải thích, tìm hiểu các hiện tượng trong thực tế cuộc sống, tự tìm hiểu ở ngoài lớp. Yêu thích môn học hơn.
2. Phương pháp thực hiện:
Nêu vấn đề, vấn đáp – gợi mở.
Hình thức: hoạt động cá nhân, cặp đôi, nhóm.
3. Sản phẩm hoạt động:
HS hoàn thành các nhiệm vụ GV giao vào tiết học sau.
4. Phương án kiểm tra, đánh giá:
– Học sinh đánh giá.
– Giáo viên đánh giá.
5. Tiến trình hoạt động:
*Giáo viên chuyển giao nhiệm vụ:
– Giáo viên yêu cầu:
+ Đọc và chuẩn bị nội dung bài tiếp theo.
+ Đọc mục có thể em chưa biết.
+ Xem lại các bài từ tiết 1-6 và xem bài Câu hỏi và bài tập tổng kết chương I các nội dung đã học để tiết sau ôn tập.
+ Làm các BT trong SBT: từ bài 6.1 -> 6.5/SBT.
– Học sinh tiếp nhận: Nghiên cứu nội dung bài học để trả lời.
*Học sinh thực hiện nhiệm vụ
– Học sinh: Tìm hiểu trên Internet, tài liệu sách báo, hỏi ý kiến phụ huynh, người lớn hoặc tự nghiên cứu ND bài học để trả lời.
– Giáo viên:
– Dự kiến sản phẩm:
*Báo cáo kết quả: Trong vở BT.
*Đánh giá kết quả
– Học sinh nhận xét, bổ sung, đánh giá.
– Giáo viên nhận xét, đánh giá khi kiểm tra vở BT hoặc KT miệng vào tiết học sau..
