Giáo án bài ÔN TẬP VỀ LUẬN ĐIỂM Ngữ văn lớp 8 theo 5 bước

Hoạt động của thầy

Hoạt động của trò

Chuẩn KT-KN cần đạt

Gchú

Hoạt động 1: Khởi động

• PPDH: Tạo tình huống
• Thời gian: 1- 3'
• Hình thành năng lực: Tư duy, giao tiếp

* Nêu vấn đề: Trong VB “Chiếu dời đô”, vấn đề chủ yếu mà nhà vua đưa ra là gì? Vấn đề đó được làm sáng tỏ bằng cách nào?

– Từ phần trình bày của HS, dẫn vào bài mới.

Hình thành kĩ năng q/sát nhận xét, thuyết trình

– Suy nghĩ, trao đổi

– 1 HS trình bày,

Kĩ năng quan sát nhận xét, thuyết trình

– Ghi tên bài lên bảng

-Ghi tên bài vào vở

Tiết 103. Ôn tập về LĐ

Hoạt động 2: Hình thành kiến thức (Tri giác, phân tích, đánh giá khái quát)

• PPDH: Khai thác kênh chữ, vấn đáp, phân tích, thuyết trình
• Kĩ thuật: Động não, trình bày 1 phút, KTB
• Thời gian: 12-15’
• Hình thành năng lực: Năng lực giao tiếp: nghe, đọc, hợp tác, tổng hợp

I.HD HS ôn tập về luận điểm

Hình thành kĩ năng nghe đọc, nói, viết, phân tích, hợp tác, tổng hợp…

I.HS ôn tập về luận điểm

Kĩ năng nghe đọc, nói, viết, phân tích, hợp tác, tổng hợp…

I. Khái niệm luận điểm

1.Gọi HS đọc mục1. Nêu yêu cầu:

– Lựa chọn câu trả lời đúng để trả lời cho câu hỏi: Luận điểm là gì ?

– Luận điểm cần đảm bảo yêu cầu gì?

HS đọc BT, suy nghĩ, lựa chọn, trả lời

1. Khái niệm

– Luận điểm là những tư tưởng, quan điểm, chủ trương cơ bản mà người viết (nói) nêu ra trong bài văn NL.

– Yêu cầu đối với luận điểm: cần phải chính xác, rõ ràng, phù hợp với yêu cầu giải quyết vấn đề và đủ làm sáng tỏ vấn đề được đặt ra.

2.Chia nhóm cho HS thảo luận. Nêu yêu cầu:

– Bài “Tinh thần yêu nước của nhân dân ta” của Hồ Chí Minh có mấy luận điểm? Luận điểm nào là LĐ xuất phát dùng làm cơ sở và luận điểm nào là

HS trao đổi trong nhóm, xác định các luận điểm, trình bày.

2. Xác định các LĐ

a. Bài “Tinh thần yêu nước của nhân dân ta”

Có 4 LĐ:

– LĐ1:Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước(LĐXP)

– LĐ2: Lòng yêu nước trong l/sử quá khứ dân tộc.

– LĐ3: Lòng yêu nước trong cuộc kh/chiến hiện tại.

– LĐ4: Bổn phận phát huy lòng yêu nước của chúng ta. (LĐ kết luận)

                                            b. Bài “Chiếu dời đô”

– Cách xác định luận điểm như vậy không đúng.Vì đó không phải là ý kiến, q/điểm mà chỉ là những vấn đề.

– Các luận điểm là:

+ LĐ1. Các triều đại trước đây đã nhiều lần thay đổi kinh đô.

+ LĐ2. Việc đóng đô ở Hoa Lư là không phù hợp nữa

+ LĐ3.Thành Đại La hội tụ mọi thuận lợi có thể xứng đáng là kinh đô bậc nhất của đế vương muôn đời.

LĐ chính dùng làm kết luận của bài?

– Cách xác định các luận điểm bài “Chiếu dời đô” như mục 2b như vậy có đúng không ? Vì sao ?

– Theo em bài “Chiếu dời đô” có những luận điểm nào ?

II.HD HS tìm hiểu mối quan hệ giữa luận điểm với vấn đề trong bài nghị luận.

II.HS tìm hiểu mối quan hệ giữa LĐ với vấn đề trong bài NL

II. Mối quan hệ giữa luận điểm với vấn đề trong bài nghị luận.

4.Theo dõi các LĐ trong bài “Tinh thần…ta”. Hãy cho biết:

– V/đề được đặt ra trong bài là gì ? Có thể làm sáng tỏ vấn đề này nếu trong bài viết Hồ Chí Minh chỉ đưa ra luận điểm “Đồng bào ta ngày nay…”

– Trong “Chiếu dời đô” nếu Lí Công Uẩn chỉ đưa ra luận điểm “Các triều đại …” thì mục đích của nhà vua khi ban chiếu có thể đạt được không ? Vì sao ?

HS theo dõi VB, suy nghĩ, trả lời

1.Bài “Tinh thần yêu nước của nhân dân ta”:

– Vấn đề đặt ra: Tinh thần yêu nước nồng nàn là truyền thống quý báu của nhân dân ta

– Không thể làm sáng tỏ vấn đề nếu chỉ có lòng yêu nước ngày nay vì như vậy chưa đủ để có thể trở thành truyền thống.

                                            2.Bài “Chiếu dời đô”

Nếu nhà vua chỉ đưa ra LĐ “Các triều đại …thay đổi kinh đô” thì không đủ sức làm sáng tỏ v/đề cần phải dời đô đến Đại La của bài Chiếu và bài Chiếu của nhà vua ban ra sẽ không đủ sức thuyết phục quần thần.

6.Từ sự tìm hiểu trên, em rút ra được những kết luận gì về mối quan hệ giữa luận điểm với vấn đề cần giải quyết trong bài văn nghị luận ?

*GV chốt lại GN. Gọi HS đọc

HS rút ra KL, trả lời

1HS đọc

->Để làm sáng tỏ v/đề cần giải quyết, LĐ cần phải c/xác, rõ ràng, phù hợp với y/cầu GQVĐ và đủ làm sáng tỏ toàn bộ v/đề được đặt ra.

* Ghi nhớ: Điểm 2/75

II.HD HS tìm hiểu mối quan hệ giữa các luận điểm trong bài văn nghị luận

II.HS tìm hiểu mối quan hệ giữa các LĐ trong bài văn nghị luận

III. Mối quan hệ giữa các luận điểm trong bài văn nghị luận

7. GV chiếu 2 hệ thống LĐ cho HS quan sát. Gọi HS đọc. Hỏi:

– Để viết bài tập làm văn theo đề bài “Hãy trình bày rõ vì sao chúng ta phải đổi mới phương pháp học tập” em sẽ chọn hệ thống luận điểm nào? Vì sao?

 (Nếu viết theo hệ thống LĐ2 thì bài viết không thể rõ ràng, mạch lạc, các ý còn luẩn quẩn, trùng lặp, chồng chéo).

HS q/sát, đọc, so sánh, đối chiếu, lựa chọn.

1.Ví dụ: sgk/74

– Chọn hệ thống LĐ thứ nhất vì nó đạt được yêu cầu giải quyết đầy đủ và sáng rõ v/đề được nêu trong đề.

+ Các LĐ trong hệ thống LĐ thứ nhất hoàn toàn chính xác, được sắp xếp theo một trình tự hợp lí: LĐ (a) là LĐ đặt vấn đề, LĐ(b) và (c) là LĐ làm sáng tỏ vấn đề

+ Các luận điểm thực sự liên kết với nhau cùng hướng tới mục đích khẳng định sự cần thiết của việc phải thay đổi phương pháp học tập.

+ Các luận điểm phân biệt rành mạch với nhau:

   . LĐ(a) nêu v/đề,

   . LĐ(b) kh/định việc cần thay đổi PP học tập cũ

   . LĐ(c) kh/định việc cần phải theo PP HT mới.

8.Từ việc tìm hiểu trên, em rút ra được kết luận gì về luận điểm và mối quan hệ giữa các LĐ trong bài văn nghị luận ?

*GVchốt lại GN. Gọi HS đọc

*Cho HS  nhắc lại GN

HS rút ra kết luận

1HS đọc ghi nhớ

1HS trình bày

-> LĐ phải có hệ thống: có LĐ chính, LĐ phụ.

– Các LĐ phải liên kết chặt chẽ, sắp xếp theo trình tự.

2. Ghi nhớ: Điểm 3,4/75

Hoạt động 3: Luyện tập.

• PPDH:  Tái hiện thông tin, phân tích, giải thích, so sánh.
• KTDHTC: Kĩ thuật động não, trình bày 1phút.
• Thời gian: 13-15 phút
• Hình thành năng lực: Tư duy, sáng tạo, hợp tác

II.HD HS luyện tập

Hình thành kĩ năng tư duy, sáng tạo

II. HS luyện tập

Kĩ năng tư duy, sáng tạo

II. Luyện tập

9. Cho HS làm BTTN

HS lựa chọn, trả lời

* Trắc nghiệm

10. Gọi HS đọc BT1/79. Hỏi:

– Đoạn văn nêu lên LĐ “NT là người anh hùng dân tộc” hay “Nguyễn Trãi như một ông tiên ở trong toà ngọc”?

– Hãy giải thích sự lựa chọn của em?

1HS đọc, HS suy nghĩ và nêu luận điểm

Bài 1: Tìm luận điểm của đoạn văn.

– LĐ của đoạn văn không phải là “Nguyễn Trãi là một ông tiên”, cũng không hẳn là “Nguyễn Trãi là một anh hùng dân tộc”

– LĐ của đoạn văn là “Nguyễn Trãi là tinh hoa của đất nước, của dân tộc và thời đại lúc bấy giờ”

11. Nếu phải viết một bài tập làm văn để giải thích vì sao có thể nói rằng giáo dục là chìa

khoá của tương lai. Em sẽ chọn những luận điểm nào và sắp xếp các luận điểm ấy theo trình tự nào ? Vì sao ?

HS lựa chọn, sắp xếp

Bài 2: Lựa chọn và sắp xếp các luận điểm

* Giáo dục được coi là chìa khoá của tương lai vì:

– GD là yếu tố quyết định đến việc điều chỉnh tốc độ gia tăng dân số, thông qua đó, quyết định môi trường sống, mức sống … trong tương lai.

– GD trang bị kiến thức và nhân cách, trí tuệ và tâm hồn cho trẻ em hôm nay, những người làm nên thế giới ngày mai.

– Do đó, giáo dục là chìa khoá cho sự tăng trưởng kinh tế trong tương lai.

– Giáo dục là chìa khoá cho sự phát triển chính trị và cho tiến bộ xã hội sau này.

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY

HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ

CHUẨN KTKN

 CẦN ĐẠT

GHI CHÚ

– Lựa chọn 1 LĐ ở BT 2 để viết thành một đoạn  văn.

– Thực hiện ở nhà

V. Vận dụng

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY

HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ

CHUẨN KT, KN CẦN ĐẠT

GHI CHÚ

– Tìm hiểu mối quan hệ giữa các LĐ và với v/đề N qua các VB NL ở các VB NL đã học

.

+ Lắng nghe, tìm hiểu, nghiên cứu, trao đổi, làm bài tập,trình bày….

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung kiến thức cơ bản

Hoạt động 1: Khởi động

Tìm ra luận điểm là tìm ra cái đinh, bộ xương trong bài văn nghị luận. Nhưng đó mới chỉ là bước đầu, mặc dù rất quan trọng. Việc tiếp theo là xem xét việc trình bày luận điểm đó như thế nào. Cần nắm được các nhiệm vụ chủ yếu:

Nêu luận điểm.

Trình bày luận cứ làm sáng tỏ luận điểm.

Sắp xếp luận điểm, luận cứ thành hệ thống (gọi là lập luận).

Trình bày luận cứ theo hai cách trình bày đoạn văn phổ biến là diễn dịch và qui nạp.

Hoạt động 2- Hình thành kiến thức

Đọc 2 văn bản trong SGK.

Xác định câu chủ đề của mỗi đoạn văn?

Vị trí của câu chủ đề?

GV hướng dẫn HS phân tích cách diễn đạt theo cách diễn dịch và qui nạp trong 2 đoạn văn.

HS đọc đoạn văn trong SGK/I/2/80.

Lập luận là gì?

Xác định luận điểm của đoạn văn?

(Nội dung luận điểm: bản chất giai cấp đểu giả của vợ chồng Nghị Quế hiện rõ qua việc chúng mua chó).

Câu chủ đề ở vị trí nào?

Xác định kiểu trình bày của đọan văn?

Tác dụng của cách lập luận tương phản?

Nếu thay đổi trật tự sắp xếp luận cứ?

Những cụm từ…..sắp xếp cạnh nhau có tác dụng như thế nào?

HS đọc ghi nhớ/SGK.

GV hướng dẫn HS làm bài tập.

I. Trình bày luận điểm thành một đoạn văn nghị luận.

1. Bài tập.

2. Nhận xét.

 Bài 1.

– Câu chủ đề:

+ Đoạn a. “Thật là chốn hội tụ trọng yếu……muôn đời”

+ Đoạn b. “Đồng bào ta ngày nay….ngày trước”

– Vị trí:

+ a. Đứng ở cuối đoạn => qui nạp.

+ b. Đứng ở đầu đoạn => Diễn dịch.

Bài 2.

– Lập luận là cách trình bày luận cứ  để dẫn giả luận diểm.

– Luận điểm: “Cho thằng nhà giàu rước chó vào nhà nó mới…..của giai cấp nó ra”.

– Vị trí: cuối đoạn ->Đây là đoạn văn qui nạp.

– Cách lập luận tương phản:

+ Đặt chó bên người.

+ Đặt cảnh xem chó, quý chó,vồ vập mua chó … bên cạnh giọng chó má với người bán chó (chị Dậu).

=> Tác dụng: chứng minh và làm rõ luận điểm “bản chất chó má của giai cấp địa chủ”

– Nếu thay đổi: Luận điểm mờ nhạt, lỏng lẻo đi bởi cách sắp xếp của tác giả rất chặt chẽ, không thể đảo, đổi tùy tiện.

=> Tác dụng: Xoáy sâu vào luận điểm, vào vấn đề, vừa làm cho bản chất thú vật của bọn địa chủ hiện ra bằng hình ảnh với cái nhìn khách quan và khinh bỉ của người phê bình.

3. Kết luận:

* Ghi nhớ: SGK

II. Luyện tập.

Bài tập 1.

Diễn đạt như sau:

a. Cần tránh lối viết dài dòng khiến người đọc khó hiểu.

b. Nguyên Hồng thích truyền nghề cho bạn trẻ.

Bài tập 2.

– Đoạn văn viết ra để trình bày luận điểm: “Tế Hanh là một người tinh lắm”

– Luận cứ:

+Tế Hanh đã ghi được đôi nét thần tình về cảnh sinh hoạt chốn quê hương.

+Thơ Tế Hanh đưa ta vào một thế giới rất gần gũi thường ta chỉ thấy một cách mờ mờ, cái thế giới những tình cảm ta đã âm thầm trao cho cảnh vật.

=> Sắp đặt theo trình tự tăng tiến, luận cứ sau tinh tế hơn luận cứ trước.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV, HS

NỘI DUNG BÀI HỌC

Hoaït ñoäng 1: 5 phút

* GV nhaéc HS nhôù laïi kieán thöùc lôùp 7:  Luaän ñieåm laø gì?

– HS choïn 1 trong 3 caâu traû lôøi SGK.

* Nhaéc laïi nhöõng luaän ñieåm neâu ra trong baøi “Tinh…”.

– 3 luaän ñieåm:

    +  Lòch söû ta ñaõ…… daân ta.

    + Ñoàng baøo…… ngaøy tröôùc.

    + Boån phaän…… tröng baøy.

* Goïi HS ñoïc muïc b phần phần 2 sgk/73.

* Xaùc ñònh luaän ñieåm nhö vaäy coù ñuùng khoâng? Vì sao?

– Khoâng ñuùng, vì ñoù laø nhöõng yù kieán, quan ñieåm maø chæ laø nhöõng vaán ñeà.

Hoaït ñoäng 2:  10 phút

* Vaán ñeà ñöôïc ñaët ra trong baøi “Tinh……” laø gì?

– Ñoàng…… noàng naøn.

->  Luaän ñeà laø vaán ñeà ñöôïc neâu ra ñoøi hoûi phaûi giaûi quyeát.

* Coù theå laøm saùng toû vaán ñeà ñoù ñöôïc khoâng, neáu trong baøi vaên, CT chæ ñöa ra luaän ñieåm “Ñoàng baøo…… noàng naøn”.

– Luaän ñieåm “Ñoàng baøo…… noàng naøn” khoâng ñuû laøm roõ luaän ñeà: “Tinh thaàn……”.

* Trong baøi “Chieáu dôøi ñoâ……”.

– Khoâng ñuû ñeå laøm saùng toû vaán ñeà “caàn phaûi dôùi ñoâ ñeán thaønh Ñaïi La” vaø vì sao phaûi dôøi ñoâ ñeán Thaêng Long.

* Qua tìm hieåu treân, em ruùt ra keát luaän gì veà moái quan heä giöõa luaän ñieåm vôùi vaán ñeà caàn giaûi quyeát trong baøi vaên NL.

– HS traû lôøi, GV nhaän xeùt, choát yù.

Hoaït ñoäng 3:  10 phút

* Goïi HS ñoïc ND trong khung ở sgk/74.

* HS ñoïc yeâu caàu caâu hoûi.

– HS traû lôøi: Caàn choïn heä thoáng 1 vì ñaït ñöôïc caùc ñieàu kieän veà moái quan heä giöõa luaän ñieåm vaø luaän ñeà.

* Qua tìm hieåu treân, em ruùt ra ñöôïc keát luaän gì veà moái quan heä giöõa caùc luaän ñieåm trong baøi vaên NL?

* Luaän ñieåm trong baøi vaên NL laø gì? Yeâu caàu veà luaän ñieåm. Moái quan heä giöõa caùc luaän ñieåm trong 1 baøi vaên NL?

– HS traû lôøi, GV nhaän xeùt, choát yù.

* Goïi HS ñoïc ghi nhôù SGK/74.

Hoaït ñoäng 4: 10 phút

* Goïi HS ñoïc và xác định  yeâu caàu BT 1,2 sgk/75,76.

* GV höôùng daãn HS laøm BT.

– HS thaûo luaän, trình baøy.

– GV nhaän xeùt, choát yù, söûa chöõa.

I. Khái niệm luaän ñieåm:

– Luaän ñieåm laø nhöõng tö töôûng quan ñieåm, chuû tröông cô baûn maø ngöôøi vieát (noùi) neâu ra trong baøi vaên NL.

II. Moái quan heä giöõa luaän ñieåm vôùi vaán ñeà caàn giaûi quyeát trong baøi vaên NL:

III. Moái quan heä giöõa caùc luaän ñieåm trong baøi vaên NL:

– Trong baøi vaên NL, luaän ñieåm caàn phaûi chính xaùc vaø gaén boù chaët cheõ vôùi nhau.

 * Ghi nhôù: SGK/74

IV. Luyeän taäp:

* Bài tập 1:

– Hai luận điểm nêu sai.

– Luận điểm đúng: Nguyễn Trãi là khí phách , là tinh hoa của dân tộc.

* Bài tập 2:

– Sắp xếp các luận điểm:

+ 1-> 6

+ 4-> 7

+ 2->3