– Đọc VD mục 3/sgk

? Chỉ ra các từ láy trong VD?

? Vì sao các từ láy "bần bật, thăm thẳm" không nói được là " bật bật, thẳm thẳm"?

? Em có nhận xét gì về cấu tạo của từ láy " bần bật" so với từ láy " bật bật"; từ láy " thăm thẳm" so với từ láy "thẳm thẳm"

? Tìm một số từ khác có cấu tạo tương tự từ " bần bật, thăm thẳm"?

? Vậy các từ " bần bật, thăm thẳm" được xếp vào loại từ láy nào?

? Từ đây em hiểu gì về từ láy toàn bộ?

? Từ láy bộ phận có mấy loại?

? Có mấy loại từ láy? đó là những loại nào?

• HS trả lời, đọc ghi nhớ SGK
• GV NX -> Ghi nhớ ( SGK/42)
• GV cho hs lấy ví dụ và lưu ý phân biệt từ láy với 1 số từ ghép đẳng lập có các tiếng giống nhau về âm đầu hoạc phần vần( dẻo dai, tươi tốt, tươi cười…) HĐ 2. Tìm hiểu nghĩa của từ láy

PP: Vấn đáp, thảo nhóm, lt theo mẫu KT: động não, trình bày 1 phút

NL: Tự học, sử dụng NN, hợp tác PC: tự tin, yêu tiếng Việt..

HT: HĐCN, cặp đôi, nhóm, cả lớp

• HS đọc VD1 (SGK/42)
• Cho hs thảo luận cặp, trả lời

? Những âm thanh mà các từ láy này mô phỏng là những âm thanh gì?

? Nghĩa của ác từ láy ha hả, oa oa, tích tắc, gâu gâu ” được tạo thành do đặc điểm gì về âm thanh?

? Tìm những từ láy tương tự những từ láy trên? (hs tìm)

? Nhận xét ý nghĩa các từ láy?

b. VD 2:

• Từ láy: bần bật, thăm thẳm

Việc phát âm " bần bật, thăm thẳm" dễ hơn phát âm " bật bật, thẳm thẳm"

• Bần bật: Tiếng đứng trước đã biến đổi phụ âm cuối ( Bật -> bần)
• Thăm thẳm: Tiếng đứng trước đã biến đổi thanh điệu (Thẳm: Thanh hỏi -> thăm: thanh ngang)

VD:

đo đỏ, tim tím, âm ấm, đèm đẹp, xôm xốp

-> Từ láy hoàn toàn

* Ghi nhớ ý 2/sgk

3. Ghi nhớ SGK/42

1. Nghĩa của từ láy

1. Xét VD sgk
2. Nhận xét:

* VD 1:

– Ha hả: mô phỏng tiếng cười

• Oa oa: mô phỏng tiếng khóc của trẻ sơ sinh
• Tích tắc mô phỏng tiếng kêu của đồng hồ
• Gâu gâu: mô phỏng tiếng chó sủa
• Các từ láy: ha hả, oa oa, tích tắc, gâu gâu

->Tạo ra do sự mô phỏng âm thanh

• HS đọc VD 2a,b ( SGK/ 42)
• Cho hs giải nghĩa của các từ trong từng vd

Lí nhí: nói nhỏ không rõ tiếng

Li ti: chỉ những gì rất nhỏ tựa hạt bụi, những chấm nhỏ

Ti hí: mắt nhìn không mở to.

? Các từ láy trong nhóm này có điểm gì chung về âm thanh và về ý nghĩa?

• Cho hs thảo luận nhóm bàn 3p

– GV nêu yêu cầu:

? Giải nghĩa các từ láy: nhấp nhô, phập phồng, bập bềnh?

? Vị trí của tiếng gốc

? Điểm giống của các từ láy là gì?

? Nghĩa của các từ láy có điểm gì chung ?

• Các nhóm thảo luận, ghi kq vào bảng phụ
• Đại diện trả lời, nhận xét

– Gv nhận xét

– HS chú ý VD 3/sgk

Gv đưa câu cho hs so sánh:

VD: Tóc chị ấy rất mềm/Tóc chị ấy rất mềm mại

Bạn A đội mũ đỏ/Bạn A đội mũ đo đỏ

–    Trao đổi cặp đôi nx

? So sánh nghĩa của các từ láy " mềm mại, đo đỏ" với nghĩa của các tiếng gốc “mềm, đỏ”?

? So sánh nghĩa của các từ láy "ầm ầm, cỏn con" với nghĩa của các tiếng gốc làm cơ sở cho chúng: ầm, con?

(tượng thanh)

* VD 2

a/ Lí nhí, li ti, ti hí:

+ âm : Lặp lại nguyên âm i ( âm có độ mở nhỏ nhất, âm lượng nhỏ nhất)

+ nghĩa: biểu thị tính chất nhỏ bé về âm thanh, hình dáng.

b/ nhấp nhô, phập phồng, bập bềnh

• Nhấp nhô: trồi lên, lõm xuống liên tiếp nhau
• Phập phồng: Phồng lên, xẹp xuống
• Bập bềnh: nổi lên mặt nước có sóng

+ âm:

• tiếng gốc đứng sau (nhô, phồng, bềnh)

• tiếng đứng trước lặp lại phụ âm đầu của tiếng gốc -> có sự hòa phối âm thanh giữa các tiếng

+ nghĩa: Biểu thị trạng thái vận động:  lên xuống đều đặn của sự vật, sự việc

* VD 3:

• " mềm mại" mang sắc thái biểu cảm rất rõ hơn, nhẹ hơn , gợi cảm giác dễ chịu hơn mềm
• "Đo đỏ" sắc thái giảm nhẹ so với đỏ
• Các từ láy "ầm ầm, cỏn con" có ý nghĩa nhấn mạnh hơn so với các tiếng gốc :ầm, con

? Lấy VD các từ láy có cấu tạo tương tự?

• GV chốt: nghĩa của từ láy
• HS đọc ghi nhớ

3. Ghi nhớ

PP: Trò chơi, lt theo mẫu

KT: động não, trình bày 1 phút NL: Tự học, sử dụng NN, hợp tác PC: tự tin, yêu tiếng Việt..

HT: HĐCN, cặp đôi, cả lớp

• Hs làm việc cá nhân, đọc yêu cầu.
• GV tổ chức cho HS thi viết theo 2 đội.
• HS thi viết trên bảng, nx, bổ sung
• GV nhận xét, đánh giá, cho điểm

• Hs trao đổi cặp

? Chọn từ tích hợp điền vào chỗ trống?

• Hs làm việc cá nhân

? Đặt câu với mỗi từ?

• Trả lời, nhận xét

Bài tập 2

• (Từ láy) Lấp ló, nhức nhối, khang khác, thâm thấp; chênh chếch, anh ách

Bài tập 3

• nhẹ nhàng nhẹ nhõm; – xấu xa, xấu xí; – tan tành, tan tác

Bài tập 4

Hoạt động của GV và HS

Nội dung bài học

HOẠT ĐỘNG 1: CÁC LOẠI TỪ  LÁY.

 -GV treo bảng phụ, ghi VD SGK/41

5 Những từ láy in đậm trong các câu VD có đặc  điểm âm thanh gì giống nhau, khác nhau?                              

                – Từ láy đăm đăm có các tiếng lặp lại nhau hoàn  toàn.                      

        – Từ láy mếu máo, liêu xiêu có sự giống nhau về phụ âm đầu, về vần giữa các tiếng.

                -HS trả lời.

            -GV chốt ý.

                5 Hãy phân lọai các từ láy đó?

                – Từ láy toàn bộ.

                – Từ láy bộ phận

                GV treo bảng phụ.

    5Tìm từ láy trong các câu sau và cho biết chúng thuộc loại từ láy nào?

a. Đường vô xứ Huế quanh quanh

Non xanh nước biếc như tranh hoạ đồ.

                àTừ láy toàn bộ.

                b. Em lặng lẽ đặt tay lên vai tôi. Tôi kéo em ngồi  xuống và khẽ vuốt lên mái tóc.

                àTừ láy bộ phần

                GV treo bảng phụ, ghi VD SGK/42

                5 Vì sao các từ láy in đậm trong VD không nói được là bật bật, thẳm thẳm?

                – Vì đó là những từ được cấu tạo theo lối lặp lại  tiếng gốc, nhưng để cho dễ biết, dễ nghe nên có sự biến đổi về âm cuối hoặc thanh điệu.

                5 Từ láy có mấy loại? Thế nào là từ láy toàn bộ, từ láy bộ phận?

        –  HS trả lời, GV chốt ý.

         –  Gọi HS đọc ghi nhớ SGK

  HOẠT ĐỘNG 2: NGHĨA CỦA TỪ LÁY.                               

                5 Nghĩa của từ láy ha hả, oa oa, tích tắc, gâu gâu được tạo thành do đặc điểm gì về âm thanh?

                – Được tạo thành nhờ đặc điểm âm thanh của tiếng (nháy lại tiếng kêu, tiếng động).

                5Các từ láy trong mỗi nhóm sau đây có điểm gì chung về âm thanh và về nghĩa?

                a. lí nhí, li ti, ti hí

                b. nhấp nhô, phập phồng, bập bềnh.

                – a: Gợi tả những âm thanh, hình dáng nhỏ bé có chung khuôn vần i.

                – b: Gợi tả những hình ảnh, động tác lên xuống 1cách liên tiếp, có chung khuôn vần âp.

                5 So sánh nghĩa của các từ láy mềm mại, đo đỏ với  nghĩa của các tiếng gốc làm cơ sở cho chúng: mềm, đỏ.                                                        

  -HS trả lời. GV nhận xét, chốt ý.

  5 Tìm các từ láy có nghĩa mạnh hơn hoặc nhẹ hơn so với tiếng gốc?      

                Thăm thẳm mạnh hơn thẳm.

                Khe khẽ nhẹ hơn khẽ.

                5 Nghĩa của từ láy như thế nào so với tiếng gốc?

                HOẠT ĐỘNG 3: LUYỆN TẬP                                    

                Gọi HS đọc BT1, 2, 3.                                       

                GV hướng dẫn HS làm.

                HS thảo luận nhóm, trình bày.

            Các nhóm khác nhận xét.

                GV nhận xét, sửa sai.

I. CÁC LOẠI TỪ  LÁY:

1/ Vd:SGK

– Đăm đăm.

àTừ láy toàn bộ.

– Mếu máo, liêu xiêu.

àTừ láy bộ phận

3/VD:SGK.

* Ghi nhớ: SGK/42

II. NGHĨA CỦA TỪ LÁY:

1/Nháy lại tiếng kêu ,tiếng động.

2/a.âm thanh,hình dáng nhỏ bé.(khuôn vần i)

b/ hình ảnh, động tác lên xuống 1cách liên tiếp, (có chung khuôn vần âp.)

3/- mềm mại nhấn mạnh hơn mềm.

– đo đỏ giảm nhẹ đi so với đỏ.

ànghĩa của từ láy có thể giảm nhẹ hoặc nhấn mạnh hơn so với tiếng gốc.

III. LUYỆN TẬP:

BT1: VBT

-Láy hòan tòan:bần bật ,thăm thẳm,chiêm chiếp.

-Láy bộ phận:nức nở,tức tưởi,rón rén,nhảy nhót,ríu ran,nặng nề.

BT2:VBT

-lấp,nho,nhối,khang,thâm,chênh,anh.

BT3:VBT

-a/nhẹ nhàng.

b/nhẹ nhõm.

-a/xấu xa.

b/xấu xí….