Kéo xuống để xem hoặc tải về!
NS: 29/1/2019
ND: /1/2019
Tuần 24: Bài 23- Tiết 112- Đọc-hiểu văn bản
VIẾNG LĂNG BÁC
Viễn Phương
I. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT:
1. Kiến thức:
– Cảm nhận được niềm xúc cảm chân thành, tha thiết của người con miền Nam đối với Bác Hồ kính yêu.
– Thấy được sáng tạo nghệ thuật độc đáo của tác giả thể hiện trong bài thơ.
2. Kĩ năng:
– Đọc hiểu một văn bản thơ trữ tình
– Có khả năng trình bày những suy nghĩ, cảm nhận về một hình ảnh thơ, một khổ thơ, một tác phẩm thơ.
3. Thái độ: Lòng biết ơn Bác Hồ, lòng kính trọng Bác kính yêu.
4. Năng lực:
– Năng lực giải quyết vấn đề, năng lực hợp tác, năng lực ngôn ngữ
– Bồi dưỡng năng lực cảm thụ văn học, nghe, nói, đọc, viết và tạo lập văn bản.
II. CHUẨN BỊ:
- Chuẩn bị của giáo viên:
– Kế hoạch bài học
- Học liệu: Đồ dùng dạy học, phiếu học tập, bài tập ra kỳ trước (nếu có)…
- Chuẩn bị của học sinh:
– Nội dung kiến thức học sinh chuẩn bị trước ở nhà về tác giả, văn bản
III. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC:
1. Mô tả phương pháp và kĩ thuật thực hiện các chuỗi hoạt động trong bài học:
Tên hoạt động | Phương pháp thực hiện | Kĩ thuật dạy học |
A. Hoạt động khởi động | – Đàm thoại, nêu và giải quyết vấn đề | – Kĩ thuật đặt câu hỏi – Kĩ năng trình bày một phút |
B. Hoạt động hình thành kiến thức
| 1. Giới thiệu chung – Dạy học dự án – Vấn đáp, thuyết trình – Dạy học nêu vấn đề | – Kĩ thuật đặt câu hỏi – Kĩ năng trình bày một phút
|
2. Tìm hiểu văn bản – Nêu vấn đề, giải quyết vấn đề – Dạy học theo nhóm – Vấn đáp, thuyết trình | – Kĩ thuật đặt câu hỏi – Kĩ thuật học tập hợp tác – Kĩ thuật công đoạn – Kĩ thuật khăn phủ bàn | |
3. Tổng kết – Nêu vấn đề, giải quyết vấn đề – Thuyết trình, vấn đáp. | – Kĩ thuật đặt câu hỏi – Kỹ thuật “bản đồ tư duy”
| |
C. Hoạt động luyện tập | – Dạy học nêu vấn đề và giải quyết vấn đề. – Dạy học theo nhóm – Thuyết trình, vấn đáp | – Kĩ thuật đặt câu hỏi – Kĩ thuật học tập hợp tác – Kĩ thuật công đoạn
|
D. Hoạt động vận dụng | – Dạy học nêu vấn đề và giải quyết vấn đề. | – Kĩ thuật đặt câu hỏi
|
E. Hoạt động tìm tòi, mở rộng | – Dạy học nêu vấn đề và giải quyết vấn đề | – Kĩ thuật đặt câu hỏi
|
2. Tổ chức các hoạt động
Hoạt động của giáo viên và học sinh | Nội dung (ghi bảng) |
A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG (3 phút) 1. Mục tiêu: – Tạo tâm thế hứng thú cho HS. – Kích thích HS tìm hiểu Bác, về tình cảm của nhà thơ của mọi người Vn đối với Bác HĐ cá nhân, HĐ cả lớp. 2. Phương thức thực hiện: – Hoạt động cá nhân, cả lớp 3. Sản phẩm hoạt động – HS trả lời miệng 4. Phương án kiểm tra, đánh giá – Học sinh đánh giá. – Giáo viên đánh giá. 5. Tiến tr?nh hoạt động: *Chuyển giao nhiệm vụ – GV cho Hs nghe bài hát "Viếng lăng Bác" ? Bài hát này của ai, viết về ai? Em biết gì về bài hát này? ? Qua bài hát em có cảm nhận được gì về tình cảm người nhà thơ? *Thực hiện nhiệm vụ – Học sinh tìm, hiểu trả lời: – Giáo viên: Quan sát hướng dẫn… – Dự kiến sản phẩm: + Bài hát của Hoàng Hiệp viết về Bác Hồ về tình cảm của nhân dân ta với lãnh tụ. + Bài hát được phổ nhạc từ bài thơ Viếng lăng Bác của Viễn Phương. + Bài hát đã thể hiện được tình cảm yêu mến tự hào, lòng biết ơn sâu sắc của nhà thơ đối với Bác… *Báo cáo kết quả: HS trình bày theo ý kiến của cá nhân *Đánh giá kết quả – Học sinh nhận xét, bổ sung, đánh giá – Giáo viên nhận xét, đánh giá:. Bác Hồ vị lãnh tụ muôn vàn kính yêu của dân tộc VN luôn là nguồn cảm hứng, đề tài bất tận của thi ca. Mặc dù Người không còn nữa nhưng hình ảnh của Bác vẫn còn sống mãi trong trái tim của người dân đất Việt. Cho đến bây giờ người yêu nhạc vẫn nhớ mãi đến một bài hát dạt dào xúc động, càng nghe càng thấm thía, càng thương nhớ Bác Hồ khôn nguôi. Đó là bài hát "Viếng lăng Bác" của nhạc sĩ Hoàng Hiệp, phổ thơ của Viễn Phương. Bài hát đã diễn tả được tình cảm của đồng bào miền Nam ra Bắc viếng lăng Bác thông qua xúc cảm của nhà thơ VP. Tình cảm được thể hiện như thế nào cô trò mình sẽ cùng đi tìm hiểu qua bài học hôm nay B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC (30 phút) Hoạt động 1: Giới thiệu chung 1. Mục tiêu: HS nắm được những nét chính về tác giả và văn bản. …. 2. Phương thức thực hiện:
– Hoạt động cá nhân, hoạt động cả lớp, … 3. Sản phẩm hoạt động: Phiếu học tập của cá nhân 4. Phương án kiểm tra, đánh giá – Học sinh đánh giá lẫn nhau. – Giáo viên đánh giá. 5. Tiến trình hoạt động *Chuyển giao nhiệm vụ ? Giới thiệu vài nét về nhà thơ Viễn Phương mà các em đã chuẩn bị? ? Bài thơ ra đời trong hoàn cảnh nào? *Thực hiện nhiệm vụ – Học sinh lên trình bày… – Giáo viên quan sát, lắng nghe… – Dự kiến sản phẩm: – Tên thật là Phan Thanh Viễn (1928 – 2005) – Quê An Giang. – Là một trong những cây bút có mặt sớm nhất của lực lượng văn nghệ giải phóng ở miền Nam thời kỳ chống Mĩ cứu nước. – Thơ của Viễn Phương dung dị, cảm xúc sâu lắng thiết tha, ngôn ngữ thơ đậm đà màu sắc Nam Bộ. – Tác phẩm chính: “Mắt sáng học trò”, ”Nhớ lời di chúc”, “Như mây mùa xuân”, *Báo cáo kết quả: HS lên trình bày *Đánh giá kết quả – Học sinh khác nhận xét, bổ sung, đánh giá – Giáo viên nhận xét, đánh giá ->Giáo viên chốt kiến thức và ghi bảng –.GV hướng dẫn HS đọc: Giọng trang nghiêm, tha thiết, chậm, sâu lắng. – GV đọc mẫu khổ thơ đầu, gọi HS đọc tiếp đến hết. – Gọi một HS đọc lại toàn bài thơ.
? Nêu mạch cảm xúc của bài thơ? Bài thơ có bố cục mấy phần? Nêu nội dung của từng phần HĐ 2. Hướng dẫn HS tìm hiểu văn bản. 1. Mục tiêu: HS nắm được tâm trạng xúc động của nhà thơ khi đứng trước cảnh vật bên ngoài lăng Bác. 2. Phương thức thực hiện: – PP Nêu vấn đề, vấn đáp, thuyết trình, T/luận nhóm, kĩ thuật đặt câu hỏi… – Hoạt động cá nhân, hoạt động nhóm, cả lớp… 3. Sản phẩm hoạt động: Phiếu hoạt động của nhóm 4. Phương án kiểm tra, đánh giá: – Học sinh đánh giá lẫn nhau. – GV nhận xét, đánh giá. 5. Tiến tr?nh hoạt động: * Chuyển giao nhiệm vụ: HĐ nhóm a. Tìm từ ngữ xưng hô trong đoạn thơ trên? Cách xưng hô ấy đem lại hiệu quả gì? b. Ra thăm lăng Bác vào thời điểm nào, hình ảnh nào gây ấn tượng nhất với nhà thơ? Hình ảnh ấy có ý nghĩa như thế nào? * Thực hiện nhiệm vụ – Học sinh: Đọc yêu cầu, hoạt động cá nhân, nhóm theo bàn -> thảo luận… – Giáo viên: Quan sát trợ giúp HS – Dự kiến sản phẩm – Xưng hô con–Bác-> gần gũi, thân thương, kính trọng như tình cảm của người con đối với người Cha. Câu thơ vừa là lời thông báo vừa như một lời chào -> tâm trạng xúc động của người con từ chiến trường miền Nam lần đầu tiên được ra thăm, viếng Bác.
*Báo cáo kết quả HS lên bảng trình bày kết quả thảo luận của nhóm. (Trình trên bảng phụ), hoặc trên máy chiếu *Đánh giá kết quả HS nhóm khác phản biện, nhận xét, bổ sung – Giáo viên nhận xét, đánh giá kết quả thảo luận của các nhóm ->Giáo viên chốt kiến thức và ghi bảng
1. Mục tiêu: Cảm nhận được cảm xúc của nhà thơ khi hòa cùng dòng người vào lăng viếng Bác. 2. Phương thức thực hiện: – PP Nêu vấn đề, vấn đáp, thuyết trình, TL nhóm, kĩ thuật đặt câu hỏi, khăn phủ bàn – Hoạt động cá nhân, hoạt động cặp đôi, cả lớp… 3. Sản phẩm hoạt động: Phiếu hoạt động của nhóm 4. Phương án kiểm tra, đánh giá: – Học sinh đánh giá lẫn nhau.
5. Tiến trình hoạt động: * Chuyển giao nhiệm vụ: HĐ cặp đôi a. Chỉ ra nghệ thuật độc đáo được sử dụng trong khổ thơ 2? Phân tích hiệu quả của những biện pháp nghệ thuật đó trong việc thể hiện nội dung của đoạn thơ? b. Qua đó, em cảm cảm nhận được gì về tâm trạng cảm xúc của nhà thơ?
* Thực hiện nhiệm vụ – Học sinh: Đọc yêu cầu, hoạt động cá nhân, hoạt động nhóm theo kĩ thuật khăn phủ bàn – Giáo viên: Phát phiếu học tập cho HS, Quan sát trợ giúp HS – Dự kiến sản phẩm – Sử dụng hình ảnh thực và ẩn dụ sóng đôi nhau: mặt trời trên lăng – mặt trời trong lăng; dòng người…- tràng hoa.. -> sự lớn lao vĩ đại của Bác, sự tôn kính lòng thành kính, biết ơn vô hạn của nhân dân đối với Bác – Điệp ngữ: ngày ngày -> Sự lặp đi lặp lại của thời gian, của tình người làm nổi bật lòng thành kính, biết ơn của nhân dân ta… – Tâm trạng của nhà thơ xúc động trào dâng *Báo cáo kết quả HS lên bảng trình bày kết quả thảo luận của nhóm. (Trình trên bảng phụ) *Đánh giá kết quả HS nhóm khác phản biện, nhận xét, bổ sung – Giáo viên nhận xét, đánh giá kết quả thảo luận của các nhóm ->Giáo viên chốt kiến thức và ghi bảng Khổ thơ 3
2. Phương thức thực hiện: – PP Nêu vấn đề, vấn đáp, thuyết trình, kĩ thuật đặt câu hỏi… – Hoạt động cá nhân, cả lớp… 3. Sản phẩm hoạt động: Câu trả lời của HS 4. Phương án kiểm tra, đánh giá: – Học sinh đánh giá lẫn nhau. – GV đánh giá
5. Tiến trình hoạt động: * Chuyển giao nhiệm vụ: HĐ cá nhân a, Hai câu thơ đầu K3 gợi cho em những liên tưởng nào? Những liên tưởng ấy được khơi gợi từ hình thức nghệ thuật nào? b. Chỉ ra nghệ thuật độc đáo mà nhà thơ sử dụng trong 2 câu thơ cuối? Nêu tác dụng? * Thực hiện nhiệm vụ – Học sinh: phân tích câu hỏi và dự kiến trả lời … – Giáo viên: Quan sát trợ giúp HS – Dự kiến sản phẩm – Hai câu đầu: không khí trang nghiêm thanh tĩnh ở trong lăng Bác, người đọc hình dung Bác đang ngủ một giấc ngủ yên bình dưới ánh sáng dịu nhẹ của vầng trăng. Hình ảnh trăng… khiến người đọc nhớ đến tâm hồn cao đẹp trong sáng của Bác và những câu thơ tràn ngâp ánh trăng của Người. Hai câu cuối: h?nh ảnh ẩn dụ: Trời xanh và nghe nhói… -> Sự trường tồn bất tử của Bác và nỗi đau đớn xót xa trước sự ra đi của Người… *Báo cáo kết quả HS trình bày ý kiến của bản thân, HS khác nhận xét đánh giá, bổ sung *Đánh giá kết quả – Giáo viên nhận xét, đánh câu trả lờicủa HS ->Giáo viên chốt kiến thức trên bảng phụ; HS ghi vở GV bình: Vào lăng viếng Bác đứng trước di hài của Bác lí trí của nhà thơ vẫn tự nhủ rằng Bác chưa mất Bác chỉ đi ngủ thôi nhưng từ trong sâu thẳm trái tim của nhà thơ vẫn trào lên cảm xúc đau đớn xót xa đến thắt lòng vì sự thật Bác đã đi rồi. Nhói đau vốn được cảm nhận bằng xúc giác nhưng nhà thơ lại cảm nhận cảm giác đó bằng thính giác – một sự chuyển đổi thật tinh tế của VP. Phải là người có tình cảm sâu sắc với Bác nhà thơ mới cảm nhận được cảm xúc ấy. Khổ 4. 1. Mục tiêu: Cảm nhân được ước nguyện đẹp đẽ, tấm lòng thủy chung son sắt của nhà thơ với Bác….. 2. Phương thức thực hiện: – PP vấn đáp, thuyết trình, thảo luận nhóm, kĩ thuật đặt câu hỏi… – Hoạt động cá nhân, hoạt động nhóm, cả lớp… 3. Sản phẩm hoạt động: HS trình bày miệng 4. Phương án kiểm tra, đánh giá: GV đánh giá 5. Tiến trình hoạt động: * Chuyển giao nhiệm vụ: HĐ cá nhân ? Chỉ ra nghệ thuật đặc sắc trong khổ thơ cuối của bài thơ? Những nghệ thuật đó có tác dụng trong việc thể hiện tình cảm của tác giả? ? Mở đầu bài thơ là hình ảnh hàng tre kết thúc bài thơ là cây tre, việc lặp lại cấu trúc ấy có tác dụng thế nào? * Thực hiện nhiệm vụ – Học sinh: nghe, hoạt động cá nhân suy nghĩ để trả lời- – Giáo viên: Quan sát trợ giúp HS – Dự kiến sản phẩm: – Điệp ngữ Muốn làm -> ước nguyện tha thiết chân thành của nhà thơ: muốn hoá thân vào những vật xung quanh lăng Bác để được ở gần Bác, tô điểm cho hương sắc vườn Bác để dâng lên cuộc đười đẹp như những mùa xuân của Người. – Ẩn dụ cây tre trung hiếu -> tấm lòng thủy chung son sắt của nhà thơ với Bác với con đường, với mục tiêu lí tưởng mà Bác đ? chọn à Đó là tình cảm, tấm lòng của nhân dân Việt Nam đối với vị lãnh tụ kính yêu.
*Báo cáo kết quả Đại diện nhóm lên báo cáo kết quả HS nhóm khác nhận xét, bổ sung. *Đánh giá kết quả – Giáo viên nhận xét, đánh giá kết ->Giáo viên chốt kiến thức và ghi bảng
HĐ 3 tổng kết:
* Mục tiêu: Giúp học sinh khái quát được những nét đặc sắc về nghệ thuật và nội dung của văn bản. * Nhiệm vụ: HS thực hiện yêu cầu của GV * Phương thức thực hiện: – PP vấn đáp, thuyết trình. – Kĩ thuật bản đồ tư duy – Hoạt động cá nhân * Yêu cầu sản phẩm: câu trả lời của HS * Cách tiến hành: – GV chuyển giao nhiệm vụ cho HS: ? Nêu khái quát những đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của văn bản
+ Đọc phân tích câu hỏi yêu cầu. + HS làm việc cá nhân . – Dự kiến sản phẩm:
– GV nhận xét câu trả lời của HS. – GVchốt trên bảng phụ: C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP (5 PHÚT) 1. Mục tiêu: Vận dụng hiểu biết về văn bản để làm bài 2. Phương thức thực hiện: HĐ cặp đôi 3. Sản phẩm: Câu trả lời của HS 4. Phương án kiểm tra, đánh giá: – HS nhận xét đánh giá – GV đánh giá. 5. Cách tiến hành: *GV chuyển giao nhiệm vụ cho HS: TRAO ĐỔI CẶP ĐÔI ? Nêu cảm nghĩ của em sau khi học xong văn bản? ? Em thích nhất câu thơ, hình ảnh thơ nào? Vì sao? * HS tiếp nhận và thực hiện nhiệm vụ: – Học sinh: thực hiện cá nhân, trao đổi với bạn – Giáo viên: theo dõi, hướng dẫn *Báo cáo kết quả: HS trình bày HS tự do trình bảy theo cảm nhận của cá nhân GV khuyến khích những cảm nhận có sáng tạo thể hiện những cảm nhận sâu sắc *Đánh giá kết quả – Học sinh nhận xét, bổ sung, đánh giá – Giáo viên nhận xét, đánh giá ->Giáo viên chốt kiến thức D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG (04 PHÚT) 1. Mục tiêu: HS biết vận dụng kiến thức đã học áp dụng vào cuộc sống thực tiễn. 2. Nhiệm vụ: HS suy nghĩ, trình bày 3. Phương thức thực hiện: HĐ cá nhân 4. Sản phẩm: Câu trả lời của HS 5. Cách tiến hành: 1. GV chuyển giao nhiệm vụ cho HS: Viết một đoạn văn ngắn khoảng 5 dòng nêu cảm nhận của em về một khổ thơ mà em thích nhất trong đoạn văn có sử dụng thành phần cảm thán? 2. HS tiếp nhận và thực hiện nhiệm vụ: + Xác định yêu cầu. + Suy nghĩ trả lời. + 2 HS trả lời. – GV nhận xét câu trả lời của HS. E. HOẠT ĐỘNG TÌM TÒI, MỞ RỘNG (01 PHÚT) * Mục tiêu: HS mở rộng vốn kiến thức đã học. * Nhiệm vụ: Về nhà tìm hiểu, liên hệ. * Phương thức hoạt động: cá nhân. * Yêu cầu sản phẩm: Tìm thêm những câu chuyện, bài thơ, bài hát, nhân vật có lí tưởng, lẽ sống cao đẹp. * Cách tiến hành: 1. GV chuyển giao nhiệm vụ cho Hs: Sưu tầm những câu chuyện, bài thơ, bài hát viết về Bác. 2. HS tiếp nhận và thực hiện nhiệm vụ: + Đọc yêu cầu. + Về nhà sưu tầm. |
I. Giới thiệụ: 1. Tác giả: – Tên thật là Phan Thanh Viễn (1928 – 2005) – Quê An Giang. – Là một trong những cây bút có mặt sớm nhất của lực lượng văn nghệ giải phóng ở miền Nam thời kỳ chống Mĩ cứu nước. – Ngôn ngữ thơ dung dị, cảm xúc sâu lắng thiết tha, đậm đà màu sắc Nam Bộ. – Tác phẩm chính: “Mắt sáng học trò”, ”Nhớ lời di chúc”, “Như mây mùa xuân”,
2. Văn bản a/ Xuất xứ, thể loại: – Viết 4/1976. Cuộc kháng chiến chống Mĩ mới thắng lợi. Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh vừa khánh thành. – In trong tập “Như mây mùa xuân” – Thể thơ : 8 chữ.
b. Đọc – chú thích – Bố cục * Đọc *Chú thích * Bố cục: 4 phần – Cảm xúc trước không gian, cảnh vật bên ngoài lăng (K1). – Cảm xúc trước cảnh đoàn người vào lăng(K2). – Cảm xúc khi vào trong lăng(K3). – Cảm xúc trước khi ra về(K4). II. Đọc- hiểu văn bản 1. Khổ thơ 1 – Xưng hô con–Bác-> gần gũi, thân thương, kính trọng như tình cảm của người con đối với người Cha. Câu thơ vừa là lời thông báo vừa như một lời chào. => Tâm trạng xúc động của người con từ chiến trường miền Nam lần đầu tiên được ra thăm, viếng Bác.
– Câu cảm, từ láy, hình ảnh vừa có ý nghĩa thực vừa có ý nghĩa tượng trưng. => Hình ảnh gần gũi, thân thuộc của lăng Bác -> Hình ảnh biểu trưng cho sức sống bền bỉ, kiên cường bất khuất hiên ngang của dân tộc Việt Nam.
2. Khổ thơ 2
– Hình ảnh thực và ẩn dụ sóng đôi nhau: mặt trời trên lăng – mặt trời trong lăng; dòng người…- tràng hoa.. -> sự lớn lao vĩ đại của Bác, sự tôn kính lòng thành kính, biết ơn vô hạn của nhân dân đối với Bác – Điệp ngữ: ngày ngày -> Sự lặp đi lặp lại của thời gian, của tình người làm nổi bật lòng thành kính, biết ơn của nhân dân ta… => Tâm trạng của nhà thơ xúc động trào dâng của nhà thơ và của nhân dân đối với Bác.
3. Khổ thơ 3 – Hai câu đầu: + Không khí trang nghiêm thanh tĩnh ở trong lăng + Ẩn dụ vầng trăng…, -> gợi tâm hồn cao đẹp, sáng trong của Bác và những vần thơ tràn ngập ánh trăng của Người. – Hai câu cuối: Hình ảnh ẩn dụ, từ ngữ gợi cảm. => Khẳng định sự trường tồn của Bác đối với non sông, đất nước và nỗi đau xót, sự mất mát lớn lao của cả dân tộc của nhân dân về sự ra đi của Người.
4. Khổ thơ cuối – Điệp ngữ-> ước nguyện tha thiết chân thành của nhà thơ: muốn hoá thân vào những vật xung quanh lăng Bác để được ở gần Bác, tô điểm cho hương sắc vườnBác- – Ẩn dụ cây tre trung hiếu -> tấm lòng thủy chung son sắt của nhà thơ với Bác. à Đó là tình cảm, tấm lòng của nhân dân Việt Nam đối với vị lãnh tụ kính yêu.
III. Tổng kết 1. Nghệ thuật. – Bài thơ có giọng điệu thiết tha, trầm lắng, trang trọng, thành kính phù hợp với không khí cảm xúc nhà thơ. – Sử dụng cách xưng hô thân mật gần gũi, hình ảnh ẩn dụ có giá trị biểu đạt tình cảm sâu sắc. 2. Nội dung. – Bài thơ Viếng lăng Bác thể hiện lòng thành kính và niềm xúc động sâu sắc của nhà thơ và của mọi người đối với Bác khi vào lăng viếng Bác. 3. Ghi nhớ: SGK
III. Luyện tập 1. Nêu cảm nghĩ của em sau khi học xong văn bản?
2. Em thích nhất câu thơ, hình ảnh thơ nào? Vì sao?
|
IV. RÚT KINH NGHIỆM:
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
Kí duyệt
Tiết 117: Văn học
VIẾNG LĂNG BÁC
A. Mục tiêu cần đạt
Giúp học sinh:
– Cảm nhận được niềm xúc động thiêng liêng, tấm lòng tha thiết thành kính tự hào của tác giả từ Miền Nam (vừa được giải phóng) ra viếng lăng Bác
– Thấy được những đặc điểm nghệ thuật của bài thơ. Giọng điệu trang trọng vừa tha thiết phù hợp với tâm trạng cảm xúc. Nhiều hình ảnh ẩn dụ có giá trị gợi cảm. Lời thơ giản dị mà cô đúc, giàu cảm xúc lắng đọng.
B. Tổ chức các hoạt động dạy và học
1. ổn định
2. Kiểm tra bài cũ
– Đọc thuộc lòng và diễn cảm toàn bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ”. Em hiểu như thế nào về hình ảnh mùa xuân nho nhỏ?
– Phân tích khổ thơ đầu tiên.
3. Giới thiệu Bài mới
Hoạt động của thầy | Hoạt động của trò | Mục tiêu cần đạt |
|---|---|---|
Hoạt động 1: Tìm hiểu chung về bài thơ |
| I. Tìm hiểu chung 1. Tác giả: |
? Nêu một vài nét về tác giả Viễn Phương? – Từng bị bắt giam ở nhà giam Nam Định – Trưởng thành từ công tác tuyên huấn văn nghệ. – Trong những năm chiến tranh, kể cả những năm bị giam cầm, vẫn bền bỉ sáng tác. |
| – Viễn Phương tên thật là Phan Thanh Viễn, sinh năm 1928 – 2005 – Quê: Long Xuyên – An Giang – Là một trong những cây bút xuất hiện sớm nhất của lực lượng văn nghệ giải phóng ở miền Nam. – Ông là nhà thơ, chiến sĩ suốt hai cuộc sáng khiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mĩ. – Thơ Viễn Phương thường nhỏ nhẹ, giàu tình cảm và chất mơ mộng ngay trong hoàn cảnh chiến đấu ác liệt ở chiến trường. |
? Chú thích trong sgk cho biết bài thơ được sáng tác trong hoàn cảnh nào? ? Nêu phương thức biểu đạt của văn bản này? – Cảm xúc bao trùm bài thơ đã chi phối giọng điệu bài thơ: giọng thành kính, trang nghiêm cùng với giọng suy tư, trầm lắng là nỗi đau xót lẫn niềm tự hào. | HS suy nghĩ trả lời. | 2. Tác phẩm: – Hoàn cảnh sáng tác: 4/1976, công trình xây dựng lăng vừa mới hoàn thành, miền Nam vừa được giải phóng. – Phương thức biểu đạt chính : biểu cảm (kết hợp với miêu tả) – Thể thơ 8 chữ: trữ tình
|
– Hướng dẫn đọc: cần đọc với giọng điệu tình cảm vừa trang nghiêm, vừa tha thiết, có cả sự đau xót lẫn niềm tự hào. Cần đọc với nhịp chậm, lắng sâu, riêng khổ cuối đọc nhanh hơn một chút và giọng hơi cao lên. |
|
|
? Tâm trạng của nhà thơ được diễn tả theo trình tự không gian và thời gian nào? Mạch cảm xúc ấy được trình bầy trong những phần tương ứng nào của văn bản? | HS suy nghĩ trả lời. | – Cảm xúc bao trùm bài thơ: là niềm xúc động thiêng liêng, thành kính, lòng biết ơn và tự hào pha lẫn nỗi xót đau khi tác giả từ Miền Nam ra viếng lăng Bác. – Bố cục: 3 phần + Hai khổ đầu: cảm xúc trước lăng Bác + Khổ thứ ba: cam xúc trong lăng Bác + Khổ cuối: cảm xúc khi rời lăng |
* Hoạt động 2: Hướng dẫn phân tích tâm trạng cảm xúc của nhà thơ |
| II. Phân tích: 1. Cảm xúc trước Lăng Bác |
?Cách xưng hô (con, Bác) thể hiện tình cảm gì của tác giả đối với Bác? ? Tại sao tác giả dùng từ “thăm” chứ không dùng từ “viếng”? ?ấn tượng đầu tiên mà tác giả cảm nhận được về lăng Bác là gì ? ? Vì sao, ấn tượng đầu tiên với tác giả lại là hàng trẻ nơi lăng Bác? – Gợi cảm giác gần gũi thân thuộc … (Xung quanh Lăng Bác trồng nhiều tre và trúc). ? Tứ truyền thuyết Thánh Gióng đến hình ảnh cây tre trong ca dao, trong văn Thép Mới, trong thơ Nguyễn Duy… và trong thơ ca, hình ảnh cây tre còn mang ý nghĩa ẩn dụ nào ? – Tượng trưng cho vẻ đẹp hiền hậu và đức tính đoàn kết, kiên cường của người con Việt Nam trong cuộc sống lao động và đấu tranh. ? ý nghĩa của từ cảm thán, “ôi” trong lời thơ này? – Trực tiếp bộc lộ cảm xúc, thương mến, tự hào đối với đất nước, dân tộc. ? Theo dõi tiếp khổ thứ hai. Có những “mặt trời” nào xuất hiện trong câu thơ: “ngày ngày… rất đỏ”? ? ý nghĩa ẩn dụ của “mặt trời” thứ hai là gì ? | HS suy nghĩ trả lời.
HS suy nghĩ trả lời.
| – Con ở Miền Nam ra thăm lăng Bác Þ Câu thơ như một lời tâm sự, từ ngữ dung dị, tự nhiên, cách xưng hô thân mật, gần gũi, giọng điệu cảm xúc (như người con về thăm cha). Câu thơ thể hiện được tình cảm thương nhớ và kính yêu Bác. – Hàng tre: + Bát ngát trong sương + Xanh xanh Việt Nam + Bão táp mưa sa vẫn thẳng hàng
Þ Hinh ảnh vừa tả thực vừa tượng trưng, gợi tả được sự giản dị, gần gũi nhưng cũng rất thiêng liêng. Cây tre đã thành biểu tượng cho sức sống bền bỉ, kiên cường của dân tộc.
Þ Cảm xúc thương mến, tự hào đối với dân tộc.
– Hình ảnh mặt trời: + Mặt trời của vũ trụ (ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng). + Mặt trời của con người: thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ. Þ ẩn dụ: con người Bác với những biểu hiện sáng chói về tư tưởng yêu nước và lòng nhân ái mênh mông có sức tỏa sáng mãi mãi, cho dù Người đã vĩnh viễn ra đi. |
?Điều này nói lên tình cảm nào của nhà thơ ? |
| Þ Thể hiện tình yêu, lòng tôn kính, ngưỡng vọng và biết ơn sâu sắc của nhà thơ dành cho Bác đồng thời gợi nên sự cao cả vĩ đại, lớn lao của Bác |
Lời thơ “ngày ngày dòng người… mùa xuân” gợi lên một cảnh tượng như thế nào ? | HS suy nghĩ trả lời. | – Ngày ngày dòng người: đi trong không gian đặc biệt: thương nhớ. + Điệp từ “ngày ngày” diễn tả thời gian bất tận, dòng người bất tận, nỗi tiếng thương bất tận… cứ lặng lẽ lần lượt vào lăng viếng Bác. |
+ “Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân” là một ẩn dụ đẹp và sáng tạo của nhà thơ (dòng người vào lăng viếng Bác ngày ngày là những vòng hoa lớn dâng lên Bác) |
| + ẩn dụ đẹp và sáng tạo: tràng hoa dâng Þ Thể hiện tấm lòng thành kính của nhân dân ta với Bác. |
|
|
|
? Không thể có vầng trang thật trong lăng, nhưng vì sao người con vẫn hình dung giấc ngủ của Bác giữ một vầng trăng sáng dịu hiền? ? Những hình ảnh thơ ấy được sáng tạo bằng trí tưởng tượng hay còn bằng điều gì khác nữa? – Bằng trí tưởng tượng, bằng sự thấu hiểu và yêu quý những vẻ đẹp trong nhân cách chủ tịch HCM | HS suy nghĩ trả lời. | 2. Cảm xúc trong lăng – Bác đang ngủ bình yên giữa vầng trăng sáng dịu hiền. Þ Câu thơ diễn tả chính xác và tinh tế sự yên tĩnh, trang nghiêm và ánh sáng dịu nhẹ, trong trẻo của không gian trong lăng Bác. Đồng thời hình ảnh “vầng trăng” dịu hiền lại gợi nghĩ đến tâm hồn cao đẹp, sáng trong của Bác và những vần thơ tràn đầy ánh trăng của Người. |
Trong lời thơ tiếp theo, xuất hiện một hình ảnh ẩn dụ. Đó là hình ảnh nào ? ý nghĩa ẩn dụ của hình ảnh này là gì ? Vì sao tác giả có được ẩn dụ đó? ? Từ nào đó lời thơ ấy có sức biểu cảm trực tiếp? Cảm nhận của em về lời thơ này qua từ “biểu cảm” trực tiếp đó? – Từ “nhói” đau đột ngột, quặn thắt – Nghe nhói ở trong tim: là nỗi đau tinh thần | HS suy nghĩ trả lời. | – Hình ảnh ẩn dụ: Trời xanh mãi mãi Þ Công đức của Bác đối với mọi người là cao đẹp, vĩnh hằng. |
– Tác giả tự cảm nỗi đau mất mát tron đáy sâu tâm hồn mình về sự ra đi của Bác. ? Những lời thơ ấy đã bộc lộ nỗi niềm nào của tác giả? ? Cùng với “nước mắt thương trào” khi rời lăng, người con đã nguyện ước những điều gì? ? Em hiểu ý nguyện đó như thế nào? ? Có gì riêng trong nghệ thuật hiện ở đoạn thơ này? ? Từ đó tình cảm nào của nhà thơ được bộc lộ ? |
HS suy nghĩ trả lời. | – Biểu cảm trực tiếp: “Nghe nhói ở trong tim” Þ Nỗi đau mất mát trong đáy sâu tâm hồn mình về sự ra đi của Bác.
Þ Tình cảm xót xa thương mến. |
* Hoạt động 3: Tổng kết
? Bài thơ đã nói hộ lòng ta những tình cảm nào với Bác Hồ? ? Em học tập được gì từ nghệ thuật biểu cảm của tác giả trong bài thơ này ? ? Em hiểu thêm tình cảm nào của đồng bào miền Nam đối với Bác qua tiếng lòng của nhà thơ Nam Bộ Viễn Phương ? |
| 3. Cảm xúc khi rời lăng – Muốn làm chim hót Þ âm thanh của thiên nhiên, đẹp đẽ, trong lòng. – Muốn làm đóa hoa Þ tỏa hương thơm thanh cao nơi Bác yên nghỉ. – Muốn làm cây tre Þ làm một con người bình dị, trung với nước, hiếu với dân để noi gương cuộc đời Bác. – Điệp từ “muốn làm” + biểu cảm trực tiếp và gián tiếp Þ Tâm trạng lưu luyến, ơn nghĩa chân thành và sâu nặng.
|
|
