Soạn bài hành động nói ngắn gọn đầy đủ

Kéo xuống để xem hoặc tải về! Tải file A. KIẾN THỨC TRỌNG TÂM I. Hành động nói là gì? Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi   Mẹ con Lí Thông đang …

Kéo xuống để xem hoặc tải về!

A. KIẾN THỨC TRỌNG TÂM

I. Hành động nói là gì?

Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi

 

Mẹ con Lí Thông đang ngủ, bỗng nghe tiếng gọi cửa. Ngỡ là hồn oan của Thạch Sanh hiện về, mẹ con hắn hoảng sợ, van lạy rối rít. Khi Thạch Sanh vào nhà kể cho nghe chuyện giết chằn tinh, chúng mới hoàn hồn. Nhưng Lí Thông bỗng nảy ra kế khác. Hắn nói:

 

– Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết. Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi. Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.

 

 

 

Thạch Sanh lại thật thà tin ngay. Chàng vội từ giã mẹ con Lí Thông, trở về túp lều cũ dưới gốc đa, kiếm củi nuôi thân.

 

(Thạch Sanh)

 

1. Lí Thông nói với Thạch Sanh nhằm mục đích gì? Câu nào thể hiện rõ nhất mục đích ấy?

2. Lí Thông có đạt được mục đích của mình không? Chi tiết nào nói lên điều đó?

3. Lí Thông đã thực hiện mục đích của mình bằng phương tiện gì?

4. Nếu hiểu hành động là "việc làm cụ thể của con người nhằm một mục đích nhất định" thì việc làm của Lí Thông có phải là một hành động không? Vì sao?

 

Trả lời:

 

Lí Thông nói với Thạch Sanh nhằm mục đích: muốn cướp công lao của Thạch Sanh giết chằn tinh. Câu thể hiện rõ nhất mục đích ấy: Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi.

Lí Thông có đạt được mục đích của mình. Chi tiết nói lên điều đó: Chàng vội từ giã mẹ con Lí Thông, trở về túp lều cũ dưới gốc đa, kiếm củi nuôi thân.

Lí Thông đã thực hiện mục đích của mình bằng phương tiện: lời nói.

Việc làm của Lí Thông có thể coi là một hành động, vì nó là một việc làm có mục đích.

II. Một số kiểu hành động nói thường gặp

1. Trong đoạn trích ở mục I, ngoài câu đã phân tích, mỗi câu còn lại trong lời nói của Lí Thông đều nhằm một mục đích nhất định. Những mục đích ấy là gì?

 

Câu "Con trăn ấy … đã lâu" nhằm mục đích thông báo.

Câu "Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết" nhằm mục đích đe dọa.

Câu "Thôi … trốn ngay đi" nhằm mục đích khuyên.

Câu "Có … lo liệu" nhằm mục đích hứa hẹn.

2. Chỉ ra các hành động nói trong đoạn trích sau và cho biết mục đích của mỗi hành động.

 

Cái Tí chưa hiểu hết ý câu nói của mẹ, nó xám mặt lại và hỏi bằng giọng luống cuống:

 

– Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu?

 

Điểm thêm một "giây" nức nở, chị Dậu ngó con bằng cách xót xa:

 

– Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài.

 

Cái Tí nghe nói giãy nảy, giống như sét đánh bên tai, nó liệng củ khoai vào rổ và òa lên khóc.

 

…Chừng như lúc nãy thấy bắt cả chó lớn, chó con, cái Tí vẫn tưởng những con vật ấy sẽ đi thế mạng cho mình, cho nên nó đã vững dạ ngồi im. Bây giờ nghe mẹ giục nó phải đi, nó lại nhếch nhác, mếu khóc:

 

 

 

– U nhất định bán con đấy ư? U không cho con ở nhà nữa ư? Khốn nạn thân con thế này! Trời ơi!…

 

(Ngô Tất Tố, Tắt đèn)

 

Hành động hỏi và mục đích để hỏi: "Vậy … ở đâu?"

Hành động trình bày và mục đích thông báo "Con sẽ … Đoài".

Hành động hỏi và mục đích là van xin "U nhất định … u? U không … u?".

Hành động bộc lộ cảm xúc và mục đích là để than "Khốn nạn … này! Trời ơi … !".

3. Liệt kê các hành động nói mà em đã biết qua phân tích hai đoạn trích ở mục I và mục II.

 

Qua phân tích hai đoạn trích ở mục I và II, có những kiểu hành động nói: hỏi, trình bày, hứa hẹn, bộc lộ cảm xúc, cầu khiến, đe dọa,…

 

B. BÀI TẬP VÀ HƯỚNG DẪN GIẢI

Câu 1: Trang 63 sgk ngữ văn 8 tập 2

 

Trần Quốc Tuấn viết Hịch tướng sĩ nhằm mục đích gì? Hãy xác định mục đích của hành động nói thể hiện ở một câu trong bài hịch và vai trò của câu ấy đối với việc thực hiện mục đích chung.

 

=> Xem hướng dẫn giải

Câu 2: Trang 63 sgk ngữ văn 8 tập 2

 

Chỉ ra các hành động nói và mục đích của mỗi hành động nói trong những đoạn trích sau:

 

a, Tiếng chó sủa vang các xóm.

 

Bà lão láng giềng lại lật đật chạy sang:

 

– Bác trai đã khá rồi chứ?

 

– Cảm ơn cụ, nhà cháu đã tỉnh táo như thường. Nhưng xem ý hãy còn lề bề lệt bệt chừng như vẫn mỏi mệt lắm.

 

– Này, bảo bác ý có trốn đi thì trốn. Chứ cứ nằm đấy, chốc nữa họ vào thúc sưu, không có, họ lại đánh trói thì khổ. Người ốm rề rề như thế, nếu lại phải một trận đòn, nuôi mấy tháng cho hoàn hồn.

 

– Vâng, cháu cũng đã định như cụ. Nhưng để cháo nguội, cháu cho nhà cháu ăn lấy vài húp cái đã. Nhịn suông từ sáng hôm qua tới giờ còn gì.

 

– Thế thì phải giục anh ấy ăn mau lên đi, kẻo nữa người ta sắp sửa kéo vào rồi đấy!

 

Rồi bà lão lật đật trở về với khuôn mặt băn khoăn.

 

(Ngô Tất Tố, Tắt đèn)

 

b. Lê Thận nâng gươm lên ngang đầu nói với Lê Lợi:

 

– Đây là Trời phó thác cho minh công làm việc lớn. Chúng tôi nguyện đem xương thịt của mình theo minh công, cùng với thanh gươm thần này để bán đền Tổ quốc!

 

c, Hôm sau lão Hạc sang nhà tôi. Vừa thấy tôi, lão báo ngay :

 

– Cậu Vàng đi đời rồi, ông giáo ạ !

 

– Cụ bán rồi ?

 

– Bán rồi ! Họ vừa bắt xong…

 

– Thế nó cho bắt à ?

 

Mặt lão đột nhiên co dúm lại. Những vết nhăn xô lại với nhau, ép cho nước mắt chảy ra. Cái đầu lão ngoẹo về một bên và cái miệng móm mém của lão mếu như con nít. Lão hu hu khóc…

– Khốn nạn… Ông giáo ơi ! Nó có biết gì đâu ! Nó thấy tôi gọi thì chạy ngay về, vẫy đuôi mừng. Tôi cho nó ăn cơm. Nó đang ăn thì thằng Mục nấp trong nhà, ngay đằng sau nó, tóm lấy hai cẳng sau nó dốc ngược nó lên.

 

(Nam Cao, Lão Hạc)

 

=> Xem hướng dẫn giải

Câu 3: Trang 65 sgk ngữ văn 8 tập 2

 

Đoạn trích dưới đây có ba câu chứa từ hứa. Hãy xác định kiểu hành động nói được thực hiện trong mỗi câu ấy.

 

Em đi nhanh về chiếc giường, đặt con Em Nhỏ quàng tay vào con Vệ Sĩ.

 

– Em để nó ở lại – Giọng em ráo hoảnh – Anh phải hứa với em không bao giờ để chúng ngồi cách xa nhau. Anh nhớ chưa? Anh hứa đi.

 

– Anh xin hứa.

 

Tôi mếu máo trả lời và đứng như chôn chân xuống đất, nhìn theo cái bóng bé nhỏ liêu xiêu của em tôi trèo lên xe

Bài soạn 2

Soạn văn Hành động nói đầy đủ

I. Kiến thức cơ bản

A. Hành động nói là gì?

 

Đọc đoạn trích sau và trả lời các câu hỏi.

 

Mẹ con Lí Thông đang ngủ, bỗng nghe tiếng gọi cửa. Ngỡ là hồn oan của Thạch Sanh hiện về, mẹ con hắn hoảng sợ, van lạy rối rít. Khi Thạch Sanh vào nhà kể cho nghe chuyện giết chằn tinh, chúng mới hoàn hồn. Nhưng Lí Thông bỗng nảy ra kế khác. Hắn nói:

 

– Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết. Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi. Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.

 

Thạch Sanh lại thật thà tin ngay. Chàng vội vã từ giã mẹ con Lí Thông, trở về túp lều cũ dưới gốc đa, kiếm củi nuôi thân.

 

(Thạch Sanh)

 

1. Lí Thông nói với Thạch Sanh nhằm mục đích gì? Câu nào thể hiện rõ nhất mục đích ấy?

 

2. Lí Thông có đạt được mục đích của mình không? Chi tiết nào nói lên điều đó?

 

3. Lí Thông đã thực hiện mục đích của mình bằng phương tiện gì?

 

4. Nếu hiểu hành động là "việc làm cụ thể của con người nhằm một mục đích nhất định" thì việc làm của Lí Thông có phải là một hành động không? Vì sao?

 

Trả lời:

 

1. Lí Thông nói với Thạch Sanh nhằm mục đích: muốn cướp công lao của Thạch Sanh giết chằn tinh. Câu thể hiện rõ nhất mục đích ấy: Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi.

 

2. Lí Thông có đạt được mục đích của mình. Chi tiết nói lên điều đó: Chàng vội từ giã mẹ con Lí Thông, trở về túp lều cũ dưới gốc đa, kiếm củi nuôi thân.

 

3. Lí Thông đã thực hiện mục đích của mình bằng phương tiện: lời nói.

 

4. Việc làm của Lí Thông có thể coi là một hành động, vì nó là một việc làm có mục đích.

 

B. Một số kiểu hành động nói thường gặp

 

1. Trong đoạn trích ở mục I, ngoài câu đã phân tích, mỗi câu còn lại trong lời nói của Lí Thông đều nhằm mục đích nhất định. Những mục đích ấy là gì?

 

Trả lời:

 

Câu " Con trăn ấy là con trăn nhà vua nuôi đã lâu" mục đích thông báo.

 

Câu " Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết." → mục đích đe dọa.

 

Câu " Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi." → mục đích đe dọa.

 

Câu " Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu" → mục đích hứa hẹn.

 

2. Chỉ ra các hành động nói trong đoạn trích sau và cho biết mục đích của mỗi hành động.

 

Cái Tí chưa hiểu hết ý câu nói của mẹ, nó xám mặt lại và hỏi bằng giọng luống cuống:

 

– Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu?

 

Điểm thêm một giây nức nở, chị dậu ngó con bằng cách xót xa:

 

– Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài.

 

Cái Tí nghe nói giãy nảy, giống như sét đánh bên tai, nó liệng củ khoai vào rổ và òa lên khóc.

 

[…] Chừng như lúc nãy thấy bắt cả chó lớn, chó con, cái Tí vẫn tưởng những con vật ấy sẽ đi thế mạng cho mình, cho nên nó đã vững dạ ngồi im.

 

Bây giờ nghe mẹ giục nó phải đi, nó lại nhếch nhác, mếu khóc:

 

– U nhất định bán con đấy ư? U không cho con ở nhà nữa ư? Khốn nạn thân con thế này! Trời ơi!…

 

(Ngô Tất Tố, Tắt đèn)

 

Trả lời:

 

"Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu?" → hành động hỏi.

 

"Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài" → hành động trình bày.

 

"U nhất định bán con đấy ư? U không cho con ở nhà nữa ư?" → mục đích hỏi.

 

"Khốn nạn thân con thế này! Trời ơi!" → mục đích bộc lộ cảm xúc đau khổ, buồn chán.

 

3. Liệt kê các kiểu hành động nói mà em đã biết qua phân tích hai đoạn trích ở mục I và mục II.

 

Trả lời:

 

Qua phân tích hai đoạn trích ở mục I và II, có những kiểu hành động nói: hỏi, trình bày, hứa hẹn, bộc lộ cảm xúc, cầu khiến, đe dọa,…

 

 

 

II. Rèn luyện kỹ năng

1. Trần Quốc Tuấn viết hịch tướng sĩ nhằm mục đích gì? Hãy xác định mục đích của hành động nói thể hiện ở một câu trong bài hịch và vai trò của câu ấy đối với việc thực hiện mục đích chung.

 

Trả lời:

 

Trần Quốc Tuấn viết "Hịch tướng sĩ" nhằm mục đích: khích lệ lòng yêu nước của các tướng sĩ, động viên họ học theo cuốn Binh thư yếu lược.

 

– Câu trong bài hịch : Ta thường tới bữa quên ăn, nửa đêm vỗ gối, ruột đau như cắt, nước mắt đầm đìa; chỉ căm tức chưa xả thịt lột da, nuốt gan uống máu quân thù.

 

→ Mục đích của hành động nói: bày tỏ nỗi lòng của mình trước cảnh nước mất nhà tan.

 

– Vai trò của câu ấy với mục đích chung: tác động trực tiếp đến tình cảm, suy nghĩ của tướng sĩ. Họ nhận thức được và noi gương chủ tướng căm thù giặc, quyết tâm đánh giặc cứu nước.

 

2. Chỉ ra các hành động nói và mục đích của mỗi hành động nói trong những đoạn trích sau:

 

a.

 

Tiếng chó sủa vang các xóm

 

Bà lão láng giềng lại lật đật chạy sang:

 

– Bác trai đã khá rồi chứ?

 

– Cảm ơn cụ, nhà cháu đã tỉnh táo như thường. Nhưng xem ý hãy còn lề bề lệt bệt chừng như vẫn mỏi mệt lắm.

 

– Này, bảo bác ấy có trốn đi đâu thì trốn. Chứ cứ nằm đấy, chốc nữa họ vào thúc sưu, không có, họ lại đánh trói thì khổ. Người ốm rề rề như thế, nếu lại phải một trận đòn, nuôi mấy tháng cho hoàn hồn.

 

– Vâng, cháu cũng đã nghĩ như cụ. Nhưng để cháo nguội, cháu cho nhà cháu ăn lấy vài húp cái đã. Nhịn suông từ sáng hôm qua tới giờ còn gì.

 

– Thế thì phải giục anh ấy ăn mau đi, kẻo nửa người ta sắp sửa kéo vào rồi đấy!

 

Rồi bà lão lật đật trở về với vẻ mặt băn khoăn.

 

(Ngô Tất Tố, Tắt đèn)

 

b. Lê Thận nâng gươm lên ngang đầu nói với Lê Lợi:

 

– Đây là trời có ý phó thác cho minh công làm việc lớn. Chúng tôi nguyện đem xương thịt của mình theo minh công, cùng với thanh gươm thần này để báo đền Tổ quốc!

 

(Sự tích Hồ Gươm)

 

c. Hôm sau lão Hạc sang nhà tôi. Vừa thấy tôi, lão báo ngay:

 

– Cậu Vàng đi đời rồi, ông giáo ạ!

 

– Cụ bán rồi?

 

– Bán rồi! Họ vừa bắt xong.[ …]

 

– Thế nó cho bắt à?

 

Mặt lão đột nhiên co rúm lại. Những vết nhăn xô lại với nhau, ép cho nước mắt chảy ra. Cái đầu lão ngoẹo về một bên và cái miệng móm mém của lão mếu như con nít. Lão hu hu khóc…

 

– Khốn nạn… Ông giáo ơi!… Nó có biết gì đâu! Nó thấy tôi gọi thì chạy ngay về, vẫy đuôi mừng. Tôi cho nó ăn cơm. Nó đang ăn thì thằng Mục nấp trong nhà, ngay đằng sau nó, tóm lấy hai cẳng sau nó dốc ngược nó lên.

 

(Nam Cao, Lão Hạc)

 

Trả lời:

 

* Hành động nói trong đoạn trích a:

 

– Hành động hỏi và mục đích thăm hỏi: "Bác trai… chứ?"

 

– Hành động trình bày và mục đích thông báo: "Cảm ơn… như thường… Nhưng… lắm".

 

– Hành động điều khiển và mục đích cầu khiến: "Này… trốn".

 

– Hành động trình bày và mục đích nêu ý kiến thuyết phục: "Chứ cứ nằm… khổ. Người ốm… hoàn hồn".

 

– Hành động trình bày và mục đích tỏ sự đồng ý "Vàng… cụ".

 

– Hành động trình bày và mục đích giải thích "Nhưng để… đã. Nhịn… còn gì".

 

– Hành động điều khiển và mục đích khuyên, giục: "Thế thì… đấy".

 

* Hành động nói trong đoạn trích b:

 

– Hành động trình bày: Đây là ý Trời… việc lớn.

 

– Hành động hứa hẹn và mục đích thề nguyền: Chúng tôi nguyện…Tổ quốc!

 

* Hành động nói trong đoạn trích c:

 

– Hành động báo tin và mục đích tìm sự cảm thông giải tỏa day dứt "Cậu Vàng… ạ! "Bán rồi!… bắt xong!".

 

– Hành động hỏi và mục đích muốn xác nhận một sự thật "Cụ bán rồi".

 

– Hành động hỏi và mục đích tỏ ra ngạc nhiên "Thế… à?".

 

– Hành động bộc lộ cảm xúc và mục đích giãi bày sự day dứt, dày vò "Khốn nạn… ơi!".

 

– Hành động kể và mục đích giải tỏa sự dằn vặt, đau đớn vì lừa một con chó.

 

3. Đoạn trích dưới đây có ba câu chứa từ hứa. Hãy xác định kiểu hành động nói được thực hiện trong mỗi câu ấy.

 

Em đi nhanh về chiếc giường, đặt con Em Nhỏ quàng tay vào con Vệ Sĩ.

 

– Em để nó ở lại – Giọng em ráo hoảnh – Anh phải hứa với em không bao giờ để chúng ngồi cách xa nhau. Anh nhớ chưa? Anh hứa đi.

 

– Anh xin hứa.

 

Tôi mếu máo trả lời và đứng chôn chân xuống đất, nhìn theo cái bóng bé nhỏ liêu xiêu của em tôi trèo lên xe.

 

(Khánh Hoài, Cuộc chia tay của những con búp bê)

 

Trả lời:

 

– Anh phải hứa với em không bao giờ để chúng ngồi cách xa nhau anh nhớ chưa? – hành động điều khiển.

 

– Anh hứa đi – hành động điều khiển.

 

– Anh xin hứa – hành động hứa, cam kết.

 

Soạn văn Hành động nói ngắn gọn

I. Hành động nói là gì?

1. Lý Thông nói với Thạch Sanh nhằm lừa gạt Thạch Sanh để chàng sợ hãi và chạy trốn. Câu thể hiện rõ nhất mục đích đó "Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi."

 

2. Lý Thông đạt được mục đích của mình. Câu thể hiện " Thạch Sanh vội vàng từ giã mẹ con Lý Thông, trở về túp lều cũ dưới gốc đa, kiếm củi nuôi thân."

 

3. Lý Thông đã thực hiện mục tiêu của mình bằng lời nói.

 

4. Nếu hiểu " việc làm cụ thể của con người nhằm mục đích nhất định" thì việc làm của Lý Thông là một hành động, vì nó tác động dẫn tới hành động chạy trốn của Thạch Sanh.

 

 

 

II. Một số kiểu hành động nói thường gặp

Câu 1 (Trang 62 sgk Ngữ văn 8 tập 2)

 

Mục đích trong các lời nói của Lí Thông

 

– Câu “Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu” nhằm mục đích thông báo.

 

– Câu “Thôi bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi” nhằm mục đích cầu khiến.

 

– Câu “Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu” nhằm mục đích hứa hẹn.

 

Câu 2 (Trang 62 sgk Ngữ văn 8 tập 2)

 

Các hành động nói và mục đích

 

– "Vậy con ăn ở đâu"

 

→ hành động hỏi, mục đích hỏi.

 

– "Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài"

 

→ hành động trình bày, mục đích thông báo.

 

– "U nhất định bán con đấy ư? U không cho con ở nhà nữa ư?" → Hành động hỏi, mục đích van xin.

 

– "Khốn nạn thân con thế này! Trời ơi!"

 

→ Hành động bộc lộ cảm xúc, mục đích kêu than.

 

Câu 3 (Trang 63 sgk Ngữ văn 8 tập 2)

 

Những kiểu hành động nói qua phân tích ở mục I, mục II là hành động trình bày, hành động hỏi, hành động bộc lộ cảm xúc.

 

III. Luyện tập

Câu 1 (Trang 63 sgk Ngữ văn 8 tập 2)

 

Trần Quốc Tuấn viết “Hịch tướng sĩ” nhằm mục đích: khích lệ lòng yêu nước của các tướng sĩ, động viên họ học theo cuốn Binh thư yếu lược.

 

– Câu trong bài hịch : Ta thường tới bữa quên ăn, nửa đêm vỗ gối, ruột đau như cắt, nước mắt đầm đìa; chỉ căm tức chưa xả thịt lột da, nuốt gan uống máu quân thù.

 

→ Mục đích của hành động nói: bày tỏ nỗi lòng của mình trước cảnh nước mất nhà tan.

 

– Vai trò của câu ấy với mục đích chung: tác động trực tiếp đến tình cảm, suy nghĩ của tướng sĩ. Họ nhận thức được và noi gương chủ tướng căm thù giặc, quyết tâm đánh giặc cứu nước.

 

Câu 2 (Trang 63 sgk Ngữ văn 8 tập 2)

 

a. Đoạn trích Tắt đèn:

 

– Bác trai đã khá rồi chứ? – hành động hỏi

 

– Cảm ơn cụ… mỏi mệt lắm – hành động trình bày

 

– Này, bảo bác ấy… cho hoàn hồn – hành động điều khiển, hứa hẹn.

 

– Vâng, cháu cũng… tới giờ rồi còn gì. – hành động hứa hẹn, bộc lộ cảm xúc.

 

– Thế thì phải giục… kéo vào rồi đấy! – hành động điều khiển.

 

b. Đoạn trích Sự tích Hồ Gươm:

 

– Đây là Trời có ý phó thác cho minh công làm việc lớn. – hành động trình bày.

 

– Chúng tôi nguyện đem… báo đền Tổ Quốc! – hành động hứa hẹn.

 

c. Đoạn trích Lão Hạc:

 

– Cậu Vàng đi đời rồi, ông giáo ạ! – hành động trình bày.

 

– Cụ bán rồi? – hành động hỏi.

 

– Bán rồi! Họ vừa bắt xong. – hành động trình bày.

 

– Thế nó cho bắt à? – hành động hỏi.

 

– Khốn nạn… dốc ngược nó lên – Hành động bộc lộ cảm xúc xen hành động trình bày.

 

Câu 3 (Trang 63 sgk Ngữ văn 8 tập 2)

 

– Anh phải hứa với em.

 

→ hành động điều khiển.

 

– Anh hứa đi.

 

→ Hành động điều khiển.

 

– Anh xin hứa.

 

→ Hành động hứa.

Bài soạn 3

Soạn bài Hành động nói (ngắn gọn)

Bình chọn:

SOẠN VĂN LỚP 8 – NGẮN GỌN

Soạn văn lớp 8 ngắn gọn bài Hành động nói, SGK Ngữ Văn 8 tập 2. Câu 1. Hành động nói là gì?

I. Hành động nói là gì?

 

– Lí Thông nói với Thạch Sanh nhằm mục đích cướp lấy công lao về mình. Câu nói thể hiện rõ nhất mục đích ấy là câu: Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hày trốn ngay đi. Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.

 

– Việc làm của Lí Thông có thể coi là một hành động, vì nó là một việc làm có mục đích.

 

II. Một số kiểu hành động nói thường gặp

 

Câu 1:

 

– Câu "Con trăn ấy … đã lâu" nhằm mục đích thông báo.

 

– Câu "Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết" nhằm mục đích đe dọa

 

– Câu "Thôi … trốn ngay đi" nhằm mục đích khuyên.

 

– Câu "Có … lo liệu" nhằm mục đích hứa hẹn.

 

Câu 2:

 

– Hành động hỏi và mục đích để hỏi : "Vậy … ở đâu ?"

 

– Hành động trình bày và mục đích thông báo "Con sẽ … Đoài".

 

– Hành động hỏi và mục đích là van xin "U nhất định … u ? U không … u ?".

 

– Hành động bộc lộ cảm xúc và mục đích là để than "Khốn nạn … này ! Trời ơi … !".

 

Câu 3: Qua phân tích hai đoạn trích ở mục I và II, có những kiểu hành động nói : hỏi, trình bày, hứa hẹn, bộc lộ cảm xúc, cầu khiến, đe dọa…

 

III. Luyện tập

 

Câu 1:

 

Trần Quốc Tuấn viết Hịch tướng sĩ nhằm mục đích khích lệ tướng sĩ học tập cuốn Binh thư yếu lược (do chính ông soạn) và kích lệ lòng yêu nước và ý chí chống ngoại xâm của tướng sĩ.

 

– Câu thể hiện mục đích nói nêu trên là: "Nay ta chọn binh pháp các nhà hợp làm một quyển gọi là Binh thư yếu lược. Nếu các ngươi biết chuyên tập sách này, theo lời dạy bảo của ta, thì mới phải đạo thần chủ; nhược bằng khinh bỏ sách này, trái lời dạy bảo của ta, tức là kẻ nghịch thù".

 

– Câu nêu trên vừa là lời thông báo, vừa là lời cầu khiến, đe doạ. Nó thể hiện rõ nhất cho mục đích chung của toàn bài.

 

Câu 2:

 

a. Hành động hỏi và mục đích thăm hỏi "Bác trai … chứ ?"

 

– Hành động trình bày và mục đích thông báo "Cảm ơn … như thường … Nhưng … lắm".

 

– Hành động điều khiển và mục đích cầu khiến "Này … trốn".

 

– Hành động trình bày và mục đích nêu ý kiến thuyết phục : "Chứ cứ nằm … khổ. Người ốm … hoàn hồn".

 

– Hành động trình bày và mục đích tỏ sự đồng ý "Vàng … cụ".

 

– Hành động trình bày và mục đích giải thích "Nhưng để … đã. Nhịn … còn gì".

 

– Hành động điều khiển và mục đích khuyên, giục "Thế thì … đấy".

 

b.

 

– Hành động nêu ý kiến và mục đích tỏ rõ Trời thuận ý người (câu 1).

 

– Hành động hứa hẹn và mục đích thề nguyền, tỏ sự quyết tâm (câu 2).

 

c.

 

– Hành động báo tin và mục đích tìm sự cảm thông giải tỏa day dứt "Cậu Vàng … ạ ! "Bán rồi ! … bắt xong !".

 

– Hành động hỏi và mục đích muốn xác nhận một sự thật "Cụ bán rồi".

 

– Hành động hỏi và mục đích tỏ ra ngạc nhiên "Thế … à ?".

 

– Hành động bộc lộ cảm xúc và mục đích giãi bày sự day dứt, dày vò "Khốn nạn … ơi !".

 

– Hành động kể và mục đích giải tỏa sự dằn vặt, đau đớn vì lừa một con chó.

 

Bài soạn 4

I – KIẾN THỨC CƠ BẢN CẦN NẮM VỮNG

1. Hành động nói là gì ?

– Nói là một loại hành động. Hành động nói là hành động được thực hiện bằng lời nói. Cũng giống như mọi hành động khác, hành động nói bao giờ cũng nhằm đạt tới mục đích nhất định. Chúng ta có thể sử dụng nhiều kiểu câu đã học để thực hiện cùng một hành động nói.

 

– Số lượng hành động nói cụ thể là rất lớn nhưng chúng ta có thể quy chúng về một số kiểu khái quát nhất định. Tuy vậy, chúng ta cũng cần phải thấy rõ là tuy có sự phân chia như vậy nhưng ranh giới giữa những kiểu ấy không phải lúc nào cũng thật dứt khoát và rõ ràng. Vì vậy chia thành kiểu cũng chỉ cho phép chúng ta hình dung được những kiểu lớn trong việc phân loại hành động nói mà thôi.

 

2. Một số kiểu hành động nói thường gặp

– Việc phân chia thành các kiểu hành động nói chủ yếu dựa vào mục đích của hành động nói. Tên gọi của kiểu hành động nói nào được đặt tên theo mục đích của hành động nói đó. Ví dụ, mục đích của hành động nói nhằm để hỏi thì ta đặt tên hành động nói đó là hành động hỏi ; còn mục đích của hành động nói chủ yếu là để bộc lộ cảm xúc của người nói trước sự việc, hiện tượng nào đó thì ta đặt tên hành động nói đó là hành động bộc lộ cảm xúc,… Việc phân chia như vậy chỉ mang tính chất tương đối, vì có thể một hành động nói cùng lúc thực hiện nhiều mục đích khác nhau.

 

– Dựa vào mục đích chính, mục đích nổi bật nhất của một hành động nói, chúng ta có thể chia hành động nói ra thành một số kiểu thường gặp sau đây trong hoạt động giao tiếp :

 

+ Hành động hỏi.

 

+ Hành động điều khiển.

 

+ Hành động hứa hẹn.

 

+ Hành động trình bày.

 

+ Hành động bộc lộ cảm xúc.

 

– Cần phân biệt các kiểu câu phân loại theo mục đích nói (câu trần thuật, câu nghi vấn, câu cầu khiến và câu cảm thán) với các hành động nói.

 

+ Sự phân biệt các kiểu câu phân loại theo mục đích nói được xác định trên cơ sở dựa vào hình thức cấu tạo (dấu câu, từ ngữ đặc trưng) và chức năng vốn có của tùng kiểu câu này.

 

+ Sư phân biệt các hành động nói lại lấy mục đích để làm cơ sở xác định.

 

– Trong hoạt động giao tiếp, khi có từ hai người trở lên nói chuyện với nhau, ta phải xác định rõ ai là người thực hiện hành động nói còn ai là người thực hiện hành động nghe. Người nói và người nghe trong hoạt động giao tiếp thường có sự chuyển đổi lẫn nhau. Lúc này, một người thực hiện hành động nói (người nói), nhưng sau đó, người ấy lại thực hiện hành động nghe (người nghe). Vì thế, khi chúng ta nói đến hành động nói là chúng ta chỉ tập trung xem xét vai của người nói mà chưa xem xét (hay tạm bỏ qua) vai của người nghe.

 

II – HƯỚNG DẪN LUYỆN TẬP

a) Bài Hịch tướng sĩ của Trần Quốc Tuấn có nhiều mục đích khác nhau nhưng mục đích chính, mục đích nôi bật nhất là :

 

– Khích lệ lòng yêu nước của các tướng sĩ.

 

– Động viên tướng sĩ tích cực học tập Binh thư yếu lược do ông soạn thảo.

 

b) Phân tích kiểu câu và hành động nói ở câu trích trong Hịch tướng sĩ của Trần Quốc Tuấn:

 

Ta thường tới bữa quên ăn, nửa đêm vỗ gối; ruột đau như cắt, nước mắt đầm đìa ; chỉ căm tức chưa xả thịt lột da, nuốt gan uống máu quân thù.

 

Đây là :

 

– Kiểu câu : trần thuật

 

– Hành động nói: trình bày

 

2. Hành động nói và mục đích của hành động nói trong các câu đưa ra trong bài tập như sau :

 

a) Đoạn trích Tắt đèn gồm nhiều câu, mỗi câu diễn tả một hành động nói khác nhau :

 

– Bác trai đã khá rồi chứ ? (hành động hỏi)

 

– Cảm ơn cụ … mỏi mệt lắm. (hành động trình bày)

 

– Này, bảo bác ấy… cho hoàn hồn. (hành động điều khiển)

 

– Vâng, cháu cũng… tới giờ còn gì. (hành động hứa hẹn, bộc lộ cảm xúc)

 

– Thế thì phải giục… kéo vào rồi đấy ! (hành động điều khiển)

 

b) Đoạn trích Sự tích Hồ Gươm

 

– Đây là Trời có ý phó thác cho minh công làm việc lớn . (hành động trình bày)

 

– Chúng tôi nguyện … báo đền Tổ quốc ! (hành động hứa hẹn)

 

c) Đoạn trích Lão Hạc :

 

– Cậu Vàng đi đời rồi ông giáo ạ ! (hành động trình bày)

 

– Cụ bán rồi ? (hành động hỏi)

 

– Bán rồi ! Họ vừa bắt xong […]. (hành động trình bày)

 

– Thế nó cho bắt à ? (hành động hỏi)

 

– Khốn nạn … dốc ngược nó lên. (hành động bộc lộ cảm xúc xen hành động trình bày)

 

3. Khi xác định kiểu hành động của từ hứa, ta thấy :

 

– Anh phải hứa với em… : hành động điều khiển.

 

– Anh hứa đi : hành động điều khiển.

 

– Anh xin hứa : hành động hứa.

 

Như vậy, không phải câu nào có từ hứa cũng là thực hiện hành động hứa. Hành động hứa chỉ được thực hiện khi người nói câu hứa đó phải thuộc ngôi thứ nhất.

 

 

 

Leave a Comment