Kéo xuống để xem hoặc tải về!
Bài soạn 1
Soạn bài Trong lòng mẹ
Soạn bài Trong lòng mẹ (trích Những ngày thơ ấu) trang 15 SGK Ngữ văn 8 tập 1. Câu 1. Phân tích nhân vật bà cô trong cuộc đối thoại giữa bà ta với chú bé Hồng:
Lời giải chi tiết
1. Phân tích nhân vật bà cô trong cuộc đối thoại giữa bà ta với chú bé Hồng.
Trả lời:
Đoạn đối thoại giữa bà cô với chú bé Hồng được nhà văn Nguyên Hồng kể lại thật sinh động, chiếm hai phần ba đoạn trích. Qua đoạn này: tính cách của mỗi người hiện ra rất rõ:
– Bà cô của bé Hồng tuy giàu có nhưng rất cay nghiệt, độc địa. Bà đã khoét sâu vào nỗi đau của đứa cháu đáng thương.
– Xoáy sâu vào sự thiếu thốn tình mẫu tử của bé Hồng bằng câu hỏi nhẫn tâm " mày có muốn vào Thanh Hóa chơi với mẹ mày không"
– Ý nghĩ cay độc trong giọng nói, nét mặt cười rất kịch
– Cố gieo rắc vào đầu đứa cháu hoài nghi để chia rẽ tình mẹ con
– Giọng nói, cử chỉ quan tâm của bà cô là giả dối, sáo rỗng
– Khi đứa cháu khóc bà cô vẫn cố tình khơi vào nỗi đau của cháu
⟹ Bà cô với dã tâm độc ác muốn chia rẽ tình cảm mẹ con, muốn đứa cháu "khinh miệt và ruồng rẫy mẹ" bằng những cử chỉ ngọt ngào nhưng rất kịch, hành động quan tâm giả dối, lời nói cay độc, nhẫn tâm, ý nghĩ xấu xa, nham hiểm.
2. Tình yêu thương mãnh liệt của chú bé Hồng đối với người mẹ đáng thương được thế hiện một cách chân thực và sinh động
Theo nhiều người, trái tim trẻ thơ bao giờ cũng hồn nhiên hướng vẻ lương tri và lẽ phải. Chú bé Hồng ở đây cũng vậy. Trong tâm hồn chú vẫn còn nguyên vẹn hình ảnh người mẹ có vẻ mặt rầu rầu và hiền từ. Với một tình cảm yêu thương thắm thiết, một niềm tin tưởng trọn vẹn. Cho dù người mẹ đã bỏ nhà ra đi giữa sự ruồng rẫy khinh miệt của họ hàng nhà chồng. Cho dù gần một năm bà không gửi cho chú một lá thư, một lời nhắn, một đồng quà. Tình cảm yêu thương mãnh liệt của chú bé Hồng đối với người mẹ đáng thương được thể hiện qua:
a) Tâm trạng của chú bé khi nói chuyện với bà cô
– Khi nói chuyện với bà cô, hiểu được ý nghĩa chua cay, thâm độc trong giọng nói và trên nét mặt “khi cười rất kịch" của bà ta, chú bé Hồng đã lẳng lặng “cúi đầu không đáp”.
– Nghe những lời lẽ cay độc ấy, trong lòng chú bé trào dâng niềm thương mẹ và căm ghét đến tột cùng những cố tục đã đày đọa mẹ mình. Từ chỗ đè nén “im Lặng cúi đầu”, đến chỗ không nhẫn nhục được nữa, chú đã bật lên tiếng khóc, cuối cùng, vừa yêu thương vừa căm tức khiến chú đã “cười dài trong tiếng khóc”. Chú cười thực chất là cười mỉa mai, khinh bỉ sự thâm độc và những rắp tâm tanh bẩn của bà cô.
– Tâm trạng đau đớn uất ức cực điểm của chú bé Hồng được thể hiện bằng các chi tiết đầy ấn tượng với lời văn dồn dập, nhiều hình ảnh, nhiều động từ mạnh mẽ: “Cô tôi chưa dứt câu, cổ họng tôi đã nghẹn ứ khóc không ra tiếng. Giá những cổ tục đã đày đọa mẹ tôi là một vật như hòn đá hay cục thủy tinh, đầu mẩu gỗ, tôi quyết vồ ngay lấy mà cắn mà nhai, mà nghiến cho kì nát vụn mới thôi”.
b) Tâm trạng của chú bé khi gặp lại người mẹ
– Vừa chợt thoáng thấy bóng người trên xe kéo giống mẹ, chú bé Hồng đã vội chạy đuối theo với các cử chỉ bối rối, lập cập “thở hồng hộc, trán đẫm mồ hôi”.
– Vừa được lên xe ngồi cùng mẹ, chú bé đã òa lên khóc rồi cứ thể mà nức nở. Cũng những giọt nước mắt, nhưng lần này những giọt nước mắt không nghẹn ứ đau đớn như khi trả lời cô. Những giọt nước mắt này vờ òa, dỗi hờn mà hạnh phúc, tức tười mà mãn nguyện biết bao!
– Những cảm giác “ấm áp” mơn man khắp da thịt của chú. Chú còn cảm nhận được cả mùi quần áo quen thuộc cùa mẹ và “những hơi thở ở khuôn miệng xinh xắn phát ra… thơm tho lạ thường”. Niềm vui sướng cực điểm của chú bé Hồng không chỉ thấm vào cả da thịt mà còn tràn ngập cả tâm hồn. Khoảnh khắc ấy, chú bé không nghĩ gì, nhớ gì khác nữa. Tất cả tâm hồn chú dồn cho sự tận hướng tình mẹ. Đối với chú lúc này, đó là niềm sung sướng và hạnh phúc nhất trên đời.
3. Chất trữ tình thấm đượm trong văn bản Trong lòng mẹ
Trả lời:
Chất trữ tình thể hiện trong văn Nguyên Hồng:
– Tình huống truyện, nội dung đặc sắc:
+ Hồng phải sống trong sự cay nghiệt ghẻ lạnh của họ hàng
+ người mẹ âm thầm chôn tuổi thanh xuân, chịu nhiều cay đắng, thành kiến của xã hội cũ
+ sự yêu thương, kính mến mẹ không hề lung chuyển, thay đổi trước lời nói, rắp tâm tàn độc của người cô
– Dòng cảm xúc mãnh liệt của Hồng:
+ Xót xa, tủi nhục, căm hờn, uất nghẹn
+ Quyết liệt bảo vệ tình mẫu tử
+ Thấu hiểu, cảm thông và yêu thương mẹ
– Hình ảnh so sánh gây ấn tượng mạnh, giàu sức biểu đạt, gợi cảm
– Lời văn say mê diễn đạt cảm xúc dạt dào, chân thật
– Kết hợp tài tình, nhuần nhuyễn kể, tả, biểu lộ cảm xúc.
4. Qua văn bản trích giảng em hiểu hồi kí là gì?
Trả lời:
Hồi kí thuộc thể kí, là truyện kể từ bằng chính ngôi kể tác giả kể về những sự kiện có thật trong quá khứ mà tác giả đã chứng kiến hoặc trải qua
Hồi kí giống nhật kí ở việc được giãi bày theo trình tự thời gian. Hồi ký mang tính chủ quan nhưng sinh động chân thật bởi những dòng diễn đạt cảm tưởng trực tiếp của tác giả.
5. Có nhà nghiên cứu nhận định Nguyên Hồng là nhà văn của phụ nữ và nhi đồng. Nên hiểu thế nào về nhận định đó? Qua đoạn trích Trong lòng mẹ, em hãy chứng minh nhận định trên.
Trả lời:
– Nguyên Hồng là nhà văn của phụ nữ và nhi đồng:
+ Nhân vật trong các sáng tác chính của ông là phụ nữ và trẻ em: hồi kí Những ngày thơ ấu, tiểu thuyết Bỉ vỏ, Khi đứa con ra đời, Hai nhà nghỉ…
+ Thấu hiểu, đồng cảm với những thân phận nhỏ bé bị o ép trong xã hội cũ.
+ Nhìn thấy được phẩm chất tốt đẹp cao quý của người phụ nữ, sự ngây thơ trong sáng của trẻ nhỏ.
– Trong đoạn trích Những ngày thơ ấu:
+ Nhân vật bà cô đại diện những hủ tục phong kiến còn tồn tại
+ Nhân vật mẹ Hồng: hiện sinh hình ảnh người phụ nữ tảo tần, chịu nhiều vất vả, điều tiếng tủi nhục
+ Nhân vật bé Hồng: sống trong cảnh thiếu thốn tình cảm, mất mát trong gia đình.
Bài soạn 2
Soạn văn Trong lòng mẹ chi tiết
I. Tác giả
– Nguyên Hồng (1918 – 1982), tên khai sinh là Nguyễn Nguyên Hồng, quê ở thành phố Nam Định.
– Tuổi thơ của Nguyên Hồng phải trải qua nhiều cay đắng, bất hạnh: thiếu thốn không chỉ về vật chất mà còn về tình cảm gia đình.
– Trước cách mạng, ông sống chủ yếu ở Hải Phòng, trong một xóm lao động nghèo.
– Ngay từ tác phẩm đầu tay, ông đã hướng ngòi bút của mình vào những con người nghèo khổ. Ông được nhận định rằng ông là nhà văn của phụ nữ và trẻ em.
– Sau cách mạng, ông tiếp tục sáng tác bền bỉ. Các tác phẩm của ông thuộc nhiều thể loại khác nhau: tiểu thuyết, kí, thơ và nổi bật nhất là tiểu thuyết sử thi nhiều tập.
– Một số tác phẩm tiêu biểu:
Tiểu thuyết: Bỉ vỏ (1938), Cuộc sống (1942), Sóng gầm (1961), Cửa biển (bộ tiểu thuyết 4 tập: 1961, 1967, 1973, 1976)…
Truyện: Hai dòng sữa (truyện ngắn, 1943), Vực thẳm (truyện vừa, 1944), Miếng bánh (truyện ngắn, 1945)…
Hồi ký: Những ngày thơ ấu (đăng báo lần đầu năm 1938, xuất bản năm 1940), Một tuổi thơ văn (1973), Những nhân vật ấy đã sống với tôi (1978)…
Bộ tiểu thuyết lịch sử: Núi rừng Yên Thế (gồm nhiều tập, đang được nhà văn viết dở).
II. Tác phẩm
1. Hoàn cảnh sáng tác
– Đoạn trích “Trong lòng mẹ” được rút từ chương IV của cuốn hồi ký “Những ngày thơ ấu”.
– “Những ngày thơ ấu” kể lại tuổi thơ đầy cay đắng của tác giả. Tác phẩm bao gồm 9 chương, được đăng báo lần đầu năm 1938, được in thành sách năm 1940.
2. Thể loại
Hồi ký: Là sáng tác thuộc nhóm thể loại ký, thiên về trần thuật theo ngôi thứ nhất. Thường là kể về chính cuộc đời của tác giả.
3. Bố cục
Gồm 2 phần:
– Phần 1. Từ đầu đến “và mày cũng phải có họ, có hàng, người ta hỏi đến chứ?”. Cuộc đối thoại giữa Hồng và bà cô.
– Phần 2. Còn lại. Cuộc gặp gỡ cảm động của Hồng và mẹ.
4. Tóm tắt
Sau khi bố mất, mẹ phải đi làm ăn xa tận Thanh Hóa, Hồng phải sống cùng bà cô độc ác. Một hôm, bà cô gọi Hồng lại và hỏi cậu có muốn được đi thăm mẹ. Hiểu được bà cô muốn gieo rắc vào đầu mình những hoài nghi để rồi “ruồng rẫy, căm ghét mẹ”, Hồng từ chối. Mặc dù vậy, bà cô vẫn tiếp tục kể cho cậu nghe về chuyện có người nhìn thấy mẹ Hồng ở Thanh Hóa và đã có em bé. Điều đó khiến cậu cảm thấy xót xa và căm ghét những hủ tục đã khiến mẹ phải xa rời anh em mình. Đến ngày giỗ đầu của bố, mẹ Hồng trở về khiến cậu vô cùng hạnh phúc khi được ngồi trong lòng mẹ, cảm nhận hơi thở quen thuộc của mẹ.
Xem thêm tại Tóm tắt đoạn trích Trong lòng mẹ của Nguyên Hồng
III. Đọc – hiểu văn bản
1. Cuộc đối thoại giữa Hồng và bà cô
* Hoàn cảnh:
Gần đến ngày giỗ đầu của cha Hồng nhưng mẹ vẫn chưa về.
Một hôm, bà cô gọi Hồng lại và hỏi chuyện.
* Nội dung cuộc đối thoại:
– Bà cô hỏi Hồng có muốn vào Thanh Hóa thăm mẹ không. Nhưng thực chất là muốn reo rắt những ý nghĩ cay nghiệt về mẹ vào đầu Hồng.
– Phản ứng của cậu bé Hồng:
Nghĩ đến hình ảnh người mẹ đã định trả lời rằng “có”.
Nhưng hiểu được ý định của bà cô: “muốn gieo giắc những hoài nghi để tôi khinh miệt…”
=> Nhân vật Hồng hiện lên là một cậu bé nhạy cảm, yêu thương mẹ.
– Những câu nói tưởng như quan tâm nhưng thực chất là mỉa mai:
Mợ mày phát tài lắm có như dạo trước đâu?
Mày dại quá, cứ vào đi, tao cho tiền tàu. Vào mà bắt mợ mày may vá sắm sửa và thăm em bé nữa chứ.
Kể lại câu chuyện người ta nhìn thấy mẹ Hồng.
=> Một người thân mà lại độc ác, cay nghiệt khi muốn gieo giắt những điều xấu xa vào đầu cháu.
– Tâm trạng của Hồng khi nghe chuyện của bà cô:
Lòng thắt lại, khóe mắt cay cay.
Nghe thấy hai từ “em bé” xoắn lấy tâm can cậu.
Căm ghét những hủ tục khiến mẹ phải rời xa anh em mình.
=> Những lời nói cay độc chỉ khiến Hồng càng thương mẹ hơn.
2. Cuộc gặp gỡ cảm động của Hồng và mẹ
– Hoàn cảnh: Ngày giỗ đầu của thầy, Hồng ở trường về thì nhìn thấy một bóng người quen thuộc. Hồng chạy theo gọi “Mợ ơi…”
– Cuộc gặp gỡ:
Khóc sụt sùi khi nhìn thấy mẹ.
Ngồi trên xe, áp đùi vào đùi mẹ, đầu ngả vào cánh tay mẹ, cảm nhận được hơi thở quen thuộc của mẹ.
Ước mong bé lại để có thể áp mặt vào bầu sữa nóng của mẹ, mơn man khuôn mặt mẹ từ trán xuống cằm.
=> Sự ngạc nhiên xen lẫn cảm xúc vui mừng, cuối cùng sau bao nhiêu ngày xa cách Hồng cũng được gặp lại mẹ.
=> Tình mẫu tử thiêng liêng không có điều gì chia cắt được.
IV. Tổng kết
– Nội dung: Đoạn trích "Trong lòng mẹ" được trích trong hồi ký "Những ngày thơ ấu" của Nguyên Hồng đã khắc họa chân thực những cay đắng, tủi cực của nhà văn khi còn thơ ấu. Đồng thời tác giả cũng muốn khẳng định tình yêu thương sâu nặng với người mẹ bất hạnh.
– Nghệ thuật: Hình ảnh chân thực, lời văn nhẹ nhàng, kết hợp tự sự, miêu tả và biểu cảm…
Soạn văn Trong lòng mẹ ngắn gọn
Hướng dẫn trả lời câu hỏi:
Câu 1. Phân tích nhân vật bà cô trong cuộc đối thoại của bà ta và chú bé Hồng:
– Lời nói:
Mày có muốn vào Thanh Hóa chơi với mẹ mày không?
Sao lại không vào? Mợ mày phát tài lắm mà?
Mày dại quá, cứ vào đi, tao cho tiền tàu. Vào mà bắt mợ mày may vá sắm sửa và thăm em bé nữa chứ.
=> Giọng điệu: ngọt ngào nhưng thực chất là đầy mỉa mai, chế giễu
– Hành động: gọi tôi lại, cười và hỏi, vỗ vai tôi cười mà nói rằng, tươi cười kể chuyện cho tôi nghe… Thể hiện sự giả tạo, gian dối.
=> Hình ảnh bà cô hiện lên là một người độc ác, nham hiểm chính là đại diện cho xã hội phong kiến với những định kiến về người phụ nữ trong xã hội.
Câu 2. Tình yêu thương mãnh liệt của chú bé Hồng đối với người mẹ bất hạnh như thế nào?
– Phản ứng của Hồng khi nghe những lời của bà cô:
Cúi đầu không đáp, hiểu được ý định của bà cô: “muốn gieo giắc những hoài nghi để tôi khinh miệt…”
Lòng thắt lại, khóe mắt cay cay. Nghe thấy hai từ “em bé” xoắn lấy tâm can cậu. Căm ghét những hủ tục khiến mẹ phải rời xa anh em mình.
– Cảm giác sung sướng khi gặp lại mẹ:
Khóc sụt sùi khi nhìn thấy mẹ.
Ngồi trên xe, áp đùi vào đùi mẹ, đầu ngả vào cánh tay mẹ, cảm nhận được hơi thở quen thuộc của mẹ.
Ước mong bé lại để có thể áp mặt vào bầu sữa nóng của mẹ, mơn man khuôn mặt mẹ từ trán xuống cằm.
Câu 3. Qua đoạn trích Trong lòng mẹ hãy chứng minh văn Nguyên Hồng giàu chất trữ tình.
– Phương thức biểu đạt chính: biểu cảm.
– Đoạn trích đã diễn tả được dòng tâm trạng của nhân vật Hồng trong cuộc đối thoại của bà cô và khi gặp được mẹ.
– Cách kể chuyện hay miêu tả đều nhằm mục đích bộc lộ cảm xúc của nhân vật.
Câu 4. Qua đoạn trích, em hiểu thế nào là hồi ký?
Hồi ký: Là sáng tác thuộc nhóm thể loại ký, thiên về trần thuật theo ngôi thứ nhất. Thường là kể về chính cuộc đời của tác giả.
Câu 5. Có nhà nghiên cứu nhận định nhà văn Nguyên Hồng là nhà văn của phụ nữ và nhi đồng. Nên hiểu như thế nào về nhận định đó? Qua đoạn trích Trong lòng mẹ, em hãy chứng minh nhận định trên.
* Nguyên Hồng là nhà văn của người phụ nữ và nhi đồng:
– Các tác phẩm của ông thể hiện cái nhìn cảm thông cho người phụ nữ, cũng như tình yêu thương sâu sắc đối với những em nhỏ.
– Nhà văn có am hiểu sâu sắc về phụ nữ, trẻ em vì cuộc sống gắn bó với mẹ.
* Trong đoạn trích "Trong lòng mẹ": Hình ảnh xuất hiện trong tác phẩm: phụ nữ (bà cô và người mẹ); hình ảnh nhi đồng (cậu bé Hồng).
– Bà cô hiện lên là một người độc ác cay nghiệt đại diện cho những hủ tục của xã hội xưa.
– Người mẹ hiện lên là một người phụ nữ tần tảo, vất vả và giàu đức hy sinh.
– Nhân vật bé Hồng: sống trong cảnh thiếu thốn tình thương, nhưng vẫn dành tình yêu thương cho mẹ, bênh vực người mẹ trước những hủ tục: “Giá những cổ tục đã đày đọa mẹ tôi là một vật như hòn đá hay cục thủy tinh, đầu mẩu gỗ, tôi quá vồ lấy ngay mà cắn, mà nhai, mà nghiến cho kỳ nát vụn mới thôi”.
Bài soạn 3
I. Tác giả, tác phẩm
1. Tác giả (các em tham khảo phần giới thiệu tác giả Nguyên Hồng trong SGK Ngữ văn 8 Tập 1)
2. Tác phẩm
* Xuất xứ: Đoạn trích Trong lòng mẹ là chương IV của tác phẩm Những ngày thơ ấu của nhà văn Nguyên Hồng. Những ngày thơ ấu là tập hồi kí kể về tuổi thơ cay đắng của tác giả. Tác phẩm gồm 9 chương, được đăng báo năm 1938, in thành sách lần đầu năm 1940.
* Tóm tắt
Bố chết, mẹ phải đi tha hương cầu thực, bé Hồng phải sống với người cô độc ác trong cảnh thiếu thốn tình cảm. Người cô cứ luôn xoáy vào cậu những câu nói cay độc để chia cắt tình mẹ con. Nhưng cậu chưa bao giờ nguôi nhớ mẹ, cũng chưa bao giờ có ý nghĩ xấu về người mẹ của mình. Đến ngày giỗ đầu của cha cậu, mẹ cậu cũng về thật, cậu nghẹn ngào hạnh phúc trong vòng tay me, sung sướng lăn vào lòng mẹ để cảm nhận hạnh phúc của tình mẫu tử.
* Bố cục:
Đoạn trích Trong lòng mẹ có thể được chia làm 2 phần:
Phần 1: từ đầu => “người ta hỏi đến chứ” : Cuộc đối thoại giữa bé Hồng và bà cô cay nghiệt, những ý nghĩ, cảm xúc của cậu về người mẹ bất hạnh.
Phần 2: còn lại : Cuộc gặp lại bất ngờ của bé Hồng với mẹ và cảm giác vui sướng cực điểm khi nằm trong vòng tay mẹ.
II. Hướng dẫn soạn bài
Câu 1:
Phân tích nhân vật người cô trong cuộc đối thoại với bé Hồng.
Bà cô hỏi bé Hồng “Mày có muốn vào Thanh Hóa chơi với mẹ mày không?” => câu hỏi nhẫn tâm, xoáy sâu vào sự thiếu thốn tình mẫu tử của cậu bé.
Những ý nghĩ cay độc trong lời nói, rồi cả nét mặt cười rất kịch.
Mỉa mai, chế giễu mẹ cậu bé nhằm chia rẽ tình mẫu tử: “phát tài” (ý nói mỉa mai người mẹ nghèo khổ), “em bé” (gieo rắc hoài nghi để cậu bé khinh miệt, ruồng rẫy mẹ).
Giọng nói, cử chỉ quan tâm của bà cô chỉ là giả dối, sáo rỗng.
Khi cháu đã khóc mà bà cô vẫn cố tình xoáy sâu vào nỗi đau của cháu.
=> Bà cô có dã tâm độc ác, nham hiểm, sống giả dối, không có lòng vị tha, đại diện cho những thành kiến, hủ tục đày đọa người phụ nữ trong xã hội cũ, đặc biệt là những người góa chồng.
Câu 2:
* Tình yêu thương mãnh liệt của chú bé Hồng với người mẹ bất hạnh được thể hiện:
Khi nghe những lời giả dối, xúc phạm mẹ của bà cô: bé Hồng cúi đầu không đáp, tỉnh táo nhận ra “những rắp tâm tanh bẩn” của bà cô, nghe từ “em bé” thì chú khóc ròng vì thương mẹ, vì cảm thấy uất ức, lòng căm tức đã tăng tiến: “…mà cắn, mà nhai, mà nghiến cho kì nát vụn mới thôi”.
Khi gặp và được nằm trong lòng mẹ: “Mợ ơi!…” chính là tiếng gọi tha thiết của tình mẫu tử, tiếng gọi khát khao của tình mẹ; cùng với đó là hàng loạt những hành động gấp gáp: đuổi theo, gọi bối rối, thở hồng hộc, trèo lên xe ríu cả chân, òa khóc. Trong lòng mẹ, Hồng sung sướng, hạnh phúc, quên đi bao uất ức, khổ cực trong thời gian sống xa mẹ.
=> Bé Hồng là một người con luôn yêu tương, tin tưởng và có niềm tin mãnh liệt vào người mẹ của mình. Và cũng như bao đứa trẻ khác, Hồng cũng luôn khao khát có được tình yêu thương, sự che chở, vỗ về, được nằm trong lòng mẹ.
Câu 3:
Chất trữ tình thể hiện trong văn Nguyên Hồng:
* Tình huống truyện đặc sắc:
Hồng phải sống trong sự ghẻ lạnh, miệt thị cay nghiệt của họ hàng
Người mẹ thì âm thầm chôn vùi tuổi thanh xuân, chịu nhiều cay đắng, thành kiến của xã hội cũ
Sự yêu thương, niềm tin mãnh liệt vào người mẹ của Hồng không hề bị lung chuyển trước những rắp tâm tanh bẩn của bà cô độc ác.
* Dòng cảm xúc mãnh liệt của Hồng:
Xót xa, tủi nhục, căm hờn, uất nghẹn
Quyết liệt bảo vệ tình mẫu tử
Thấu hiểu, cảm thông và yêu thương mẹ
* Hình ảnh so sánh giàu sức biểu đạt, gây ấn tượng mạnh, gợi cảm.
* Lời văn diễn đạt cảm xúc dạt dào, chân thật
* Kết hợp nhuần nhuyễn giữa kể, tả và biểu lộ cảm xúc.
Câu 4:
Theo em, hồi kí là một thể loại kí kể lại những sự việc đã xảy ra trong quá khứ mà người kể là người tham dự hoặc chứng kiến, tác giả là người xưng “tôi”.
Câu 5:
Có nhà nghiên cứu nhận định Nguyên Hồng là nhà văn của phụ nữ và nhi đồng.
Nhân vật trong những sáng tác chính của ông là phụ nữ và trẻ em, bởi ông có cái nhìn cảm thông, thấu hiểu với những đau khổ của người phụ nữ giữa những thành kiến, hủ tục khắt khe, hiểu được những đứa trẻ có khát vọng tình thương và nỗi đau tinh thần của chúng.
Ông nhìn thấy được những phẩm chất tốt đẹp của người phụ nữ và sự ngây thơ, trong sáng, những khát khao của những đứa trẻ.
Trong đoạn trích Trong lòng mẹ:
Nhân vật bà cô là đại diện cho những hủ tục phong kiến còn tồn tại
Nhân vật mẹ bé Hồng là hiện sinh cho hình ảnh nguời phụ nữ tần tảo, chịu nhiều bất hạnh, điều tiếng tủi nhục
Bé Hồng là nhân vật đại diện cho những đứa trẻ phải sống trong cảnh thiếu thốn tình cảm, sống trong sự ghẻ lạnh, cay nghiệt của người đời.
Bài soạn 4
Trong mỗi chúng ta có lẽ tình mẫu tử vẫn là thứ tình cảm đẹp đẽ và thiêng liêng nhất. Bởi hình ảnh người mẹ đã in sâu trong tâm trí mỗi đứa con. Ta bắt gặp tình cảm thiêng liêng ấy trong đoạn trích Trong lòng mẹ của nhà văn Nguyên Hồng.
I/- Tìm hiểu chung:
Soạn bài trong lòng mẹ
1- Tác giả:
Nguyên Hồng (1918-1982), quê ở Nam Định , sống trong một xóm lao động nghèo .- Nguyên Hồng được coi là nhà văn của những người lao động cùng khổ .
2- Tác phẩm:
“Trong lòng mẹ” trích trong tập “Những ngày thơ ấu” (1938) .Tác phẩm gồm 9 chương, “Trong lòng mẹ” là chương 5 .
3- Hồi ký:
Hồi kí là một thể của kí, ở đó người viết kể lại những chuyện, những điều chính mình đã trải qua, đã chứng kiến.
4- Bố cục đoạn trích:
Bố cục đoạn trích : chia làm hai phần
Phần 1 từ đầu đến … “và mày cũng còn phải có họ, có hàng, người ta hỏi đến chứ?” : Cuộc đối thoại giữa người cô cay độc và chú bé Hồng ; ý nghĩ, cảm xúc của chú về người mẹ bất hạnh.
Phần 2 (đoạn còn lại) : Cuộc gặp lại bất ngờ với mẹ và cảm giác vui sướng cực điểm của chú bé Hồng.
II. Phân tích:
1- Hoàn cảnh của bé Hồng:
Mồ côi cha.
Mẹ do nghèo túng phải bỉ con để đi tha hương cầu thực.
Hai anh em Hồng phải sống nhờ nhà người cô ruột. Chúng không được thương yêu lại còn bị hắt hủi, xúc phạm.
2- Nhân vật người cô :
– Hồng! Mày có muốn vào Thanh Hóa …không?
Giọng điệu vừa cay nghiệt vừa ngoa ngoắt. Điều đáng chú ý ở đây bà cô cười hỏi chứ không lo lắng hay nghiêm nghị hỏi lại càng không âu yếm hỏi. Rõ ràng trong lời nói đó chứa đựng sự giả dối, mỉa mai thậm chí ác độc.
– Bé Hồng đã nhận ra những ý nghĩ cay độc và trong giọng nói và trên nét mặt khi cười rất kịch của cô. Nói đến mẹ tôi, cô tôi chỉ có ý gieo rắc … ruồng rẫy mẹ.
=> Bé Hồng cúi đầu không đáp, không để lòng thương yêu kính trọng mẹ không bị những rắp tâm tanh bẩn xâm phạm đến, bé Hồng trả lời dứt khoát:
Không! Cháu không muốn vào. Cuối năm thế nào mợ cháu cũng về.
– Trước câu trả lời thông minh dứt khoát của bé Hồng, bà cô không chịu buông tha, giọng vẫn “ngọt”:
Sao lại không vào? Mợ mày phát tài lắm, có như dạo trước đâu?
Cùng với giọng vẫn “ngọt” bình thản ấy là hai con mắt long lanh chằm chặp đưa nhìn chú bé. Điều này chứng tỏ bà bà cứ muốn kéo chú bé vào trò chơi độc ác mà bà đã dàn tính sẵn. Dù chú bé im lặng cúi đầu, khóe mắt đã cay cay, bà vẫn tiếp tục “tấn công” với cử chỉ vỗ vai: Mày dại quá, cứ vào đi, tao chạy cho tỉền tàu. Vào mà bắt mợ mày may vá sắm sửa cho và thăm em bé chứ.
– Chố thể hiện sự cay độc nhất trong lời nói của cô là thăm em bé chứ Vì khi nói điều này, người cô không chỉ lộ rõ sự độc ác mà còn chuyển sang chiều hướng châm chọc, nhục mạ. Bà đã đánh thẳng vào lòng yêu quý và kính trọng mẹ vốn có trong lòng bé Hồng.
– Đến đây, bé Hồng phẩn uất, nức nở, nước mắt ròng ròng rớt xuống hai bên mép rồi chan hòa đầm đìa ở cằm và ở cổ. Rồi cười dài trong tiếng khóc, hỏi lại. Bà cô vẫn tươi cười kể chuyện, miêu tả tỉ mỉ hình dáng người mẹ bé Hồng với vẻ thích thú: tình cảnh túng quẫn, ăn vận rách rưới, người gầy rạc.
– Khi thấy đứa cháu phẩn uất lên đến cực điểm, cổ họng nghẹn ứ khóc không ra tiếng thì bà mới hạ giọng tỏ sự ngậm ngùi thương xót người đã khuất. Thực chất bà thay đổi đấu pháp tấn công đánh miếng đòn cuối cùng.
Đến đây sự giả dối, thâm hiểm trơ trẽn của bà cô đã phơi bày toàn bộ.
– Từ việc phân tích trên ta rút ra bản chất của nhân vật người cô: Người đàn bà lạnh lùng độc ác thâm hiểm. hạng người sống tàn nhẫn, khô héo cá tình máu mủ ruột rà
Cô là người đại diện cho cái đạo lý bất nhân của xã hội phong kiến đã vùi dập biết bao số phận phụ nữ.
Soạn bài trong lòng mẹ
Soạn bài trong lòng mẹ
2. Nhân vật chú bé Hồng:
a- Khi trả lời người cô:
Mới đầu, nghe cô gợi ý thăm mẹ, chú nhận ra ngay những ý nghĩa cay độc trong giọng nói và trên nét mặt của cô, chú cúi đầu không đáp và sau đó trả lời dứt khoát. Điều đó cho thấy bé Hồng rất thông minh xuất phát từ sự nhạy cảm và yêu thương kính trọng mẹ.
Sau lời hỏi thứ hai của người cô, lòng chú bé thắt lại, khóe mắt đã cay cay. Đến khi người cô mỉa mai, nhục mạ thì chú bé không còn nén nỗi phẩn uất, nước mắt ròng ròng rớt xuống hai bên mép rồi chan hòa đầm đìa ở cằm và ở cổ và cười dài trong tiếng khóc để hỏi lại cô. Điều đó thể hiện sự kiềm nén nỗi đau xót, tưc tưởi đang dâng lên trong lòng.
Tâm trạng đau đớn, uất ức của chú bé lên đến cực điểm khi người cô tươi cười kể chuyện, miêu tả tỉ mỉ hình dáng người mẹ bé Hồng với vẻ thích thú.
=> Bé Hồng rất thông minh, nhạy cảm và yêu thương kính trọng mẹ.
Soạn bài trong lòng mẹ
b- Trong lòng mẹ:
Nếu không phải là mẹ thì sẽ là một trò cười cho lũ bạn. Hơn nữa làm cho bé Hồng thẹn và tủi cực khác gì cái ảo ảnh của dòng nước trong suốt chảy dưới bóng râm của người bộ hành ngả gục giữa sa mạc
So sánh này rất hay nói được bản chất khát khao tình mẹ của bé Hồng như người bộ hành giữa sa mạc khát khao gặp nước và bóng râm.
Khi gọi Mợ ơi! Mợ ơi! Mợ ơi! Bé Hồng không biết chắc là mẹ mình vì chỉ thoáng thấy một bóng người giốn mẹ. Bé cũng không kịp nghĩ đến khả năng bị lầm. Sự tức thì đuổi theo và gọi bối rối cho thấy bé Hồng rất khát khao gặp mẹ. Sự phản ứng tự nhiên bật ra sau quá trình dồn nén tình cảm mà lý trí không kịp phân tích, kiểm soát.
Tác giả miêu tả ngắn gọn. Chú bé thở hồng hộc, trán đẫm mồ hôi, chân ríu lại, òa lên khóc rồi cứ thế nức nở.
Thở hồng hộc, trán đẫm mồ hôi, không phải do miệt nhọc mà do xúc động hết sức mãnh liệt. Chân ríu lại cũng do xúc động mãnh liệt. Bé Hồng không khóc ngay khi nhận ra mẹ mà đợi đến khi mẹ xoa đầu hỏi, tức là nhận được sự âu yếm của mẹ thì niềm xúc động vui sướng mới vỡ ra thành tiếng khóc mãn nguyện.
Khi được ngồi trong lòng mẹ, bé Hồng thấy cảm giác ấm áp mơn man khắp da thịt, cảm thấy hơi quần áo, hơi thở ở khuôn miệng… cảm giác êm dịu vô cùng. Cảm giác mạnh nhất là sung sướng hạnh phúc. Chú bé như căng hết tất cả các giác quan ra để thâu nhận cho hết, cho hả tình mẹ con lâu ngày xa cách. Tác giả không gọi tên cảm giác này mà chỉ miêu tả sự mê mẩn. Từ đấy trở đi là sự quấn quýt giữa mẹ và con. Cho nên bé Hồng không nhớ mẹ hỏi những gì và bé Hồng trả lời những gì. Những lời xúc xiển cay độc của bà cô hôm trớc cũng chìm ngay đi. Chỉ còn lại tình mẹ con che chở và nỗi sung sướng cực độ của đứa trẻ sau bao nhiêu xa cách nay được ấm tròn trong lòng mẹ
Biểu hiện rõ nhất sâu sắc nhất tình mẫu tử được thể hiện trong tiếng gọi (mợ ơi!), ở hành động (thở hồng hộc, trán đẫm mồ hôi, ríu cả chân lại, đầu ngã vào cánh tay mẹ), ở cảm xúc (cảm giác ấm áp… thấy êm dịu vô cùng)
3.Chất trữ tình :
Chất trữ tình thấm đượm thể hiện ở nội dung câu chuyện được kể, ở những cảm xúc căm giận, xót xa và yêu thương đều thống thiết đến cao độ và ở cách thể hiện (giọng điệu, lời văn) của tác giả. Cụ thể:
* Nội dung câu chuyện:
Hoàn cảnh đáng thương của bé Hồng.
Câu chuyện của người mẹ âm thầm chịu đựng những thành kiến…
Lòng yêu thương chú bé dành cho mẹ.
III/- Tổng kết – Ghi nhớ:
Bằng lời văn chân thực, giàu cảm xúc. của thể hồi kí, chương “Trong lòng mẹ” đã kể lại nỗi cay đắng tủi cực và tình yêu thương cháy bỏng đối với người mẹ của nhà văn trong thời thơ ấu.
Nỗi đắng cay, tủi cực và tình thương yêu cháy bỏng đối với người mẹ. Đây là một chú bé rất dễ thương và rất tội nghiệp. Nhà văn muốn lên tiếng kêu gọi con người hãy yêu thương và trân trong tuổi thơ và phụ nữ.
