Kéo xuống để xem hoặc tải về!
10 Bố cục và phương pháp lập luận trong bài văn nghị luận
I. MỤC TIÊU:
1. Kiến thức:
– Bố cục chung của một bài văn nghị luận.
– Phương pháp lập luận.
– Mối quan hệ giữa bố cục và lập luận.
2. Năng lực:
a. Năng lực chung:Năng lực tự chủ và tự học, năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo, năng lực giao tiếp và hợp tác.
b. Năng lực chuyên biệt:
– Lập dàn ý, viết bài văn nghị luận có bố cục rõ ràng.
– Sử dụng các phương pháp lập luận.
3.Phẩm chất:
Chăm học, có ý thức trách nhiệm, tập viết bài nghị luận có bố cục rõ ràng.
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
1. Chuẩn bị của giáo viên:
– Kế hoạch dạy học
– Học liệu: bảng phụ, tài liệu tham khảo, phiếu học tập.
2. Chuẩn bị của học sinh: Đọc bài và trả lời các câu hỏi .
III. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY- HỌC
HOẠT ĐỘNG 1: MỞ ĐẦU(5 phút)
– Mục tiêu: Tạo tâm thế, định hướng chú ý cho học sinh.
– Phương thức thực hiện:Họt động cặp đôi.
– Sản phẩm hoạt động: các nhóm tìm được bố cục của bài văn nghị luận.
– Phương án kiểm tra, đánh giá:
+ Học sinh đánh giá và học tập nhau khi trình bày, báo cáo sản phẩm và nhận xét trao đổi
+ Giáo viên đánh giá học sinh thông qua quá trình học sinh thực hiện nhiệm vụ
– Tiến trình tổ chức hoạt động
1. Chuyển giao nhiệm vụ
GV đưa ra 1 văn bản nghị luận và yêu cầu hs xác định bố cục của văn bản đó?
: GV nêu câu hỏi, HS trao đổi với bạn trong bàn cặp đôi để trả lời câu hỏi sau đó trình bày trước lớp
2.Thực hiện nhiệm vụ
-HS thảo luận, tình bày, nhận xét lẫn nhau
Học sinh :làm việc cá nhân ->trao đổi với bạn cặp đôi
-Giáo viên quan sát ,động viên ,hỗ trợ khi học sinh cần.
3.Báo cáo kết quả: Tổ chức học sinh trình bày,báo cáo kết quả.
Cách thực hiện:giáo viên yêu cầu 2 cặp đôi lên trình bày sản phẩm ,2 cặp nhận xét , bổ sung.
4.Đánh giá kết quả
– Học sinh nhận xét ,đánh giá ,bổ sung.
-GV nhận xét,đánh giá
-GV nhận xét, cho điểm phần kiến thức liên quan đến bài học trước, dẫn dắt vào bài học mới…
.Bài mới:
Không biết lập luận thì không làm được bài văn nghị luận. Bài hôm nay sẽ giúp chúng ta biết cách lập bố cục và lập luận trong văn nghị luận.
HOẠT ĐỘNG 2: HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI
Hoạt động của thầy-trò Nội dung kiến thức
HĐ1:tìm hiểu mối quan hệ giữa bố cục và lập luận:
-Mục tiêu: HS nắm được mối quan hệ giữa bố cục và lập luận:
-Phương pháp: đọc, hoạt động nhóm, chung cả
lớp
-phương thức thực hiện :
+HĐ cá nhân,hđ nhóm ,hđ chung cả lớp.
-Sản phẩm hoạt động:nội dung hs trình bày ,phiếu học tập .
-phương án đánh giá:hs tự đánh giá ,đánh giá lẫn nhau ,gv đánh giá ,
– Tiến trình tổ chức hoạt động
1. Chuyển giao nhiệm vụ
Gv chia lớp ra làm 4 nhóm mỗi nhóm 1 câu hỏi thảo luận
-Hs đọc bài văn “Tinh thần yêu…”.
?Bài văn gồm mấy phần ? ND của mỗi phần là gì ?
?1Phần MB gồm mấy câu , Nhiệm vụ của từng câu là gì ?
?2Phần TB có n.vụ gì , Gồm mấy câu ? Chia làm mấy đoạn ?3 Mỗi đoạn nêu gì?
Mối đoạn gồm mấy câu ? Nhiệm vụ của từng câu trong đoạn ?
?4Phần KB gồm mấy câu ? Nhiệm vụ của từng câu trong đoạn ?
2.Thực hiện nhiệm vụ
-HS thảo luận, tình bày, nhận xét lẫn nhau
Học sinh :làm việc cá nhân ->thảo luận nhóm
-Giáo viên quan sát ,động viên ,hỗ trợ khi học sinh cần.
3.Báo cáo kết quả: Tổ chức học sinh trình bày,báo cáo kết quả.
Cách thực hiện:giáo viên yêu cầu 2 đại diện nhóm lên trình bày sản phẩm ,2 nhóm nhận xét , bổ sung.
4.Đánh giá kết quả
– Học sinh nhận xét ,đánh giá ,bổ sung.
-GV nhận xét,đánh giá
Gvchốt: B.văn gồm 16 câu. PT 1 cách tổng thể và chặt chẽ, ta thấy: Để xđ được n.v mọi ng trên cơ sở hiểu sâu sắc và tự nguyện, tác giả đã dùng tới 16 câu: trong đó có 1 câu nêu v.đề và 15 câu là n cách làm rõ v.đề. Đó chính là bố cục và lập luận.
*các phương pháp lập luận
-Mục tiêu: HS nắm được các phương pháp lập luận
-phương thức thực hiện :
+HĐ cá nhân,hđ nhóm ,hđ chung cả lớp.
-Sản phẩm hoạt động:nội dung hs trình bày ,phiếu học tập .
-phương án đánh giá:hs tự đánh giá ,đánh giá lẫn nhau ,gv đánh giá ,
– Tiến trình tổ chức hoạt động
1. Chuyển giao nhiệm vụ
HĐ cặp đôi
?Bố cục của b.văn nghị luận gồm mấy phần ?
?Dựa vào sơ đồ sgk, hãy cho biết các p.pháp lập luận được sd trong b.văn ?
?Để xđ luận điểm trong từng phần và mối quan hệ giữa các phần, ng ta thường sd các p.pháp lập luận nào ?
2.Thực hiện nhiệm vụ
-HS thảo luận, tình bày, nhận xét lẫn nhau
Học sinh :làm việc cá nhân ->cặp đôi trao đổi
-Giáo viên quan sát ,động viên ,hỗ trợ khi học sinh cần.
3.Báo cáo kết quả: Tổ chức học sinh trình bày,báo cáo kết quả.
Cách thực hiện:giáo viên yêu cầu 2 cặp lên trình bày sản phẩm ,2 cặp nhận xét , bổ sung.
4.Đánh giá kết quả
– Học sinh nhận xét ,đánh giá ,bổ sung.
-GV nhận xét,đánh giá
-Gvchốt: Có thể nói mối quan hệ giữa bố cục và lập luận đã tạo thành 1 mạng lưới LK trong VBNL, trong đó p.pháp lập luận là chất keo gắn bó các phần, các ý của bố cục.
-Hs đọc ghi nhớ.
HOẠT ĐỘNG 3: LUYỆN TẬP
-Mục tiêu: vận dụng kiến thức làm các bt
-Phương pháp: hoạt động cá nhân, hoạt động nhóm phương thức thực hiện :
+HĐ cá nhân,hđ nhóm ,hđ chung cả lớp.
-Sản phẩm hoạt động:nội dung hs trình bày ,phiếu học tập .
-phương án đánh giá:hs tự đánh giá ,đánh giá lẫn nhau ,gv đánh giá ,
– Tiến trình tổ chức hoạt động
1. Chuyển giao nhiệm vụ
Hs thảo luận nhóm
-Hs đọc b.văn”Học cơ bản…”.
?Bài văn nêu t.tưởng gì ,
T.tưởng ấy được thể hiện bằng n luận điểm nào ?
?BV có bố cục mấy phần ,
Hãy cho biết cách lập luận được sd ở trong bài ?
?Câu mở đầu đối lập nhiều người và ít ai, là dùng phép lập luận gì ? (suy luận tương phản).
?Câu chuyện Đờ vanh xi vẽ trứng đóng vai trò gì trong bài?(là d.c để lập luận).?
2.Thực hiện nhiệm vụ
-HS thảo luận, tình bày, nhận xét lẫn nhau
Học sinh :làm việc cá nhân ->thảo luận nhóm
-Giáo viên quan sát ,động viên ,hỗ trợ khi học sinh cần.
3.Báo cáo kết quả: Tổ chức học sinh trình bày,báo cáo kết quả.
Cách thực hiện:giáo viên yêu cầu 2 đại diện nhóm lên trình bày sản phẩm ,2 nhóm nhận xét , bổ sung.
4.Đánh giá kết quả
– Học sinh nhận xét ,đánh giá ,bổ sung.
-GV nhận xét,đánh giá
Bài văn “Học cơ bản…”
a-Bài văn nêu lên 1 t.tưởng: Muốn thành tài thì trong h.tập phải chú ý đến học cơ bản.
-Luận điểm: Học cơ bản mí có thể trở thành tài lớn. ->Luận điểm chính.
-Những câu mang luận điểm (luận điểm phụ):
+ở đời có nhiều ng đi học, nhưng ít ai biết học thành tài.
+Nếu không cố công luyện tập thì không vẽ đúng được đâu.
+Chỉ có thầy giỏi mới đào tạo được trò giỏi.
b*Bố cục: 3 phần. -MB: đoạn 1.
-TB: đoạn 2.
-KB: đoạn 3.
*Cách lập luận được sd trong bài là: Câu chuyện vẽ trứng của Đờ vanh xi, tập trung vào vào câu: Người xưa nói, chỉ có thầy giỏi mới đào tạo được trò giỏi, quả không sai.
Để lập luận CM cho l.điểm nêu ở nhan đề và phần MB, tác giả kể ra 1 câu chuyện, từ đó mà rút ra KL
I-Mối quan hệ giữa bố cục và lập luận:
1-B.văn “Tinh thần yêu…”:gồm 3 phần.
a-MB (ĐVĐ): 3 câu.
-Câu 1: nêu v.đề tr.tiếp.
-Câu 2: k.định g.trị của v.đề.
-Câu 3: s.sánh mở rộng và xđ phạm vi biểu hiện nổi bật của v.đề trong các cuộc k.c chống ngoại xâm bảo vệ đ.nc.
b-TB (GQVĐ): CM truyền thống yêu nước AH trong LS DT ta (8 câu).
*Trong quá khứ: 3 câu.
-Câu 1: g.thiệu k.q và chuyển ý.
-Câu 2: liệt kê d.c, xđ tình cảm, thái độ.
-Câu 3: xđ tình cảm, thái độ và ghi nhớ công ơn.
*Trong cuộc k.c chống Pháp hiện tại: 5 câu.
-Câu 1: k.q và chuyển ý.
-Câu 2,3,4: liệt kê d.c theo các bình diện, các mặt khác nhau. Kết nối d.c bằng cặp qht: từ… đến.
-Câu 5: kq nhận định đánh giá.
c-KB (KTVĐ): 5 câu.
-Câu 1: S.sánh, kq g.trị của t.thần yêu nước.
-Câu 2,3: Hai biểu hiện khác nhau của lòng yêu nước.
-Câu 4,5: xđ trách nhiệm và bổn phận của chúng ta.
=>Bố cục của b.văn nghị luận: sgk (31)
2-Các p.pháp lập luận trong b.văn:
-Hàng ngang 1,2: lập luận theo qh nhân quả.
-Hàng ngang 3: lập luạn theo qh tổng-phân-hợp (đưa nhận định chung, rồi d.c bằng các trường hợp cụ thể, cuối c là KL mội ng đều có lòng yêu nước).
-Hàng ngang 4: là suy luận tương đồng (từ truyền thống suy ra bổn phận của chúng ta là phát huy lòng yêu nước. đây là mục đích của b.văn nghị luận).
-Hàng dọc 1: suy luận tương đồng theo th.gian (có lòng nồng nàn yêu nước-trong quá khứ-đến hiện tại-bổn phận của chúng ta).
=>Phương pháp lập luận: sgk (31 ).
*Ghi nhớ: sgk (31 ).
II-Luyện tập:
Bài văn “Học cơ bản…”
a-Bài văn nêu lên 1 t.tưởng: Muốn thành tài thì trong h.tập phải chú ý đến học cơ bản.
-Luận điểm: Học cơ bản mí có thể trở thành tài lớn. ->Luận điểm chính.
-Những câu mang luận điểm (luận điểm phụ):
+ở đời có nhiều ng đi học, nhưng ít ai biết học thành tài.
+Nếu không cố công luyện tập thì không vẽ đúng được đâu.
+Chỉ có thầy giỏi mới đào tạo được trò giỏi.
b*Bố cục: 3 phần. -MB: đoạn 1.
-TB: đoạn 2.
-KB: đoạn 3.
*Cách lập luận được sd trong bài là: Câu chuyện vẽ trứng của Đờ vanh xi, tập trung vào vào câu: Người xưa nói, chỉ có thầy giỏi mới đào tạo được trò giỏi, quả không sai.
Để lập luận CM cho l.điểm nêu ở nhan đề và phần MB, tác giả kể ra 1 câu chuyện, từ đó mà rút ra KL.
HOẠT ĐỘNG 4: VẬN DỤNG:
– Mục tiêu: vận dụng kiến thức làm các bt
– Phương pháp: hoạt động cá nhân,
phương thức thực hiện :
+HĐ cá nhân,hđ chung cả lớp.
-Sản phẩm hoạt động:nội dung hs trình bày ,phiếu học tập .
-phương án đánh giá:hs tự đánh giá ,đánh giá lẫn nhau ,gv đánh giá ,
– Tiến trình tổ chức hoạt động
1. Chuyển giao nhiệm vụ
GV chuyển cho hs một văn bản nghị luận ( có thể trong sách hoặc báo) yêu cầu chỉ ra bố cục và lập luận của văn bản đó.
2.Thực hiện nhiệm vụ
-HS làm bài, tình bày, nhận xét lẫn nhau
Học sinh :làm việc cá nhân
-Giáo viên quan sát ,động viên ,hỗ trợ khi học sinh cần.
3.Báo cáo kết quả: Tổ chức học sinh trình bày,báo cáo kết quả.
4.Đánh giá kết quả
– Học sinh nhận xét ,đánh giá ,bổ sung.
-GV nhận xét,đánh giá
HOẠT ĐỘNG 5: TÌM TÒI, MỞ RỘNG
– Mục tiêu: vận dụng kiến thức làm các bt
– Phương pháp: hoạt động cá nhân,.
-phương thức thực hiện :về nhà sưu tầm. ,
-Sản phẩm hoạt động:nội dung hs trình bày ,phiếu học tập .
– Tiến trình tổ chức hoạt động
1. Chuyển giao nhiệm vụ
Em hãy sưu tầm văn bản nghị luận về vấn đề đoàn kết.
2.Thực hiện nhiệm vụ: HS về nhà thực hiện
3.Báo cáo kết quả : HS báo cáo kết quả vào tiế học hôm sau .
4.Đánh giá kết quả
– Học sinh nhận xét ,đánh giá ,bổ sung.
-GV nhận xét,đánh giá vào h học hôm sau
Rút kinh nghiệm:
